سن استعدادیابی کودکان
«وقتی بزرگ شدی می‌خواهی چه کاره شوی؟» این سوالی است که معمولا از کودکان پرسیده می‌شود و بچه‌ها نیز با کمی فکر کردن به پاسخ‌های معمول مانند دکتر شدن، خلبان شدن، خواننده شدن یا مهندس شدن اشاره می‌کنند؛ اما کدام بچه می‌گوید که می‌خواهم یک طراح گرافیک شوم! درحقیقت، ذهن کودکان آنقدر توسعه پیدا نکرده است که ما بتوانیم به طور دقیق بگوییم که در چه چیزی استعداد دارند. بسیار پیش آمده است که افراد در سنین بیش از 30 یا 40 سال استعداد خود کشف می‌کنند؛ اما میتوان سن استعدادیابی کودکان را تاحدی تخمین زد تا به آنها کمک کرد قبل از ورود به دانشگاه توانایی‌های خود را بشناسند. در این مقاله از وبسایت «سیناتلنت» در مورد سن مناسب برای استعدادیابی و توسعه استعدادهای طبیعی کودکان صحبت می‌کنیم.
تشخیص سن استعدادیابی کودکان
زندگی خیلی راحت‌تر می‌شود وقتی بدانیم فرزند ما زمانی که بزرگ شد قرار است چه شغلی داشته باشد؛ اما کشف استعداد تحصیلی و شغلی دشوار خواهد بود، زیرا انسان موجودی پیچیده است. در همین ابتدا بگوییم که تعیین بهترین سن استعدادیابی غیرممکن است، زیرا هر دانش آموزی تحت شرایط متفاوتی زندگی می‌کند. درحقیقت، عوامل بیرونی تاثیر زیادی در کشف توانایی‌های کودکان دارند. نوع آموزش، فعالیت‌های فوق برنامه، ورزش، اردوهای تابستانی، سرگرمی‌ها و سایر موارد می‌توانند در استعدادیابی دانش آموزان موثر باشند.
شناسایی استعداد در سنین مختلف کاری تخصصی است که نیاز به دانش عمیق دارد. به همین دلیل است که اکثر والدین به دلیل مشغله کاری و عدم داشتن دانش مورد نیاز نمی‌توانند استعداد فرزند خود را کشف کنند. هر کودکی در یک کار به خصوص استعداد دارد، اما یا خود کودک این توانایی را در سنین کم نشان می‌دهد یا معلمان و مربیان این استعداد را کشف می‌کنند. مربیان و مشاوران استعدادیابی اغلب متغیرهای مختلفی را برای تعیین سن استعدادیابی کودکان به کار می‌گیرند. این متغیرها عبارتند از:
- خلاقیت
- انگیزه
- طرز فکر
- تعهد
- شور
- علاقه
مربیان نمی‌توانند مواردی مانند محل تولد، قومیت، مذهب و طبقه اجتماعی کودک را تغییر دهند، بلکه می‌توانند آموزش‌های لازم را به والدین ارائه دهند تا آنها بسته به شرایط زندگی خود، بتوانند توانایی کودک خود را کشف کنند. با این حال، وقتی به سایر عواملی که در موفقیت نقش دارند نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که برخی از آنها تحت تأثیر محیط قرار دارند. بدون شک، اینشتین نمی‌توانست در کشوری مانند هندوستان استعداد خود را کشف کند!
شما می‌توانید علایق فرزندتان را از نزدیک زیر نظر داشته باشید و از این موضوع برای ایجاد تعهد، انگیزه و ذهنیت رشد استفاده کنید. ایجاد یک محیط آموزشی موثر در خانه و مدرسه می‌تواند عوامل محیطی لازم برای توسعه استعدادهای طبیعی را فراهم کنند. اگر کودک در محیطی پویا درس بخواند، بهتر می‌تواند خود را ابراز کند؛ بنابراین میتوان گفت که عوامل بیرونی و داخلی در سن استعدادیابی کودکان نقش دارند.
بررسی سن استعدادیابی کودکان
درباره سن استعدادیابی کودکان نکات کلیدی و پیشنهادات تخصصی زیادی بیان شده است که می‌توانند در شناسایی استعداد در سنین مختلف تاثیرگذار باشند.در ادامه به برخی از پیشنهادات تخصصی در تعیین زمان مناسب برای استعدادیابی اشاره می‌کنیم. این پیشنهادات بر مبنای سن و رشد ذهنی کودکان هستند. ناگفته نماند، تعیین سن ممکن است برای یک کودک متفاوت از دیگری باشد.
سنین 2 تا 5
بذرهای استعداد معمولاً خیلی زود و در خانه کاشته می‌شوند. یک مطالعه نشان داد که 22 نفر از 24 فرد با استعداد – از شطرنج باز گرفته تا اسکیت باز – معمولاً در سنین 2 تا 5 سال و توسط والدین با حوزه استعدادهای خود آشنا شدند. کودکان در سنین کم معمولاً به چیزهای مختلفی علاقه دارند. گاهی همه این علایق در یک زمان و گاهی یک علاقه در یک زمان خاص و علاقه‌ای در زمان دیگری بروز می‌کنند؛ بنابراین تعیین اینکه کودک در سن 2 سالگی دقیقاً به چه چیزی علاقه دارد دشوار است. با این حال، برخی از کودکان هستند که از سنین پایین استعدادهای خاصی مانند نقاشی یا یادگیری سریع زبان خارجی را نشان می‌دهند.
در این مرحله از سن استعدادیابی کودکان، والدین از کنجکاوی فرزندشان شگفت زده می‌شوند، زیرا او در حال کشف جهان است. پس شما باید فرزندتان را در تلاش برای کشف جهان راهنمایی کنید. برای او کتاب بخوانید و بگذارید در بیرون و داخل از خانه به کنجکاوی بپردازد. ببینید کودک دقیقاً به چه چیزی علاقه بیشتری نشان می‌دهد و از آن برای آموزش او استفاده کنید. اگر کودک ساعات زیادی را با اسباب بازی‌های خود بازی می‌کند و در ذهنش تخیلات عجیبی می‌سازد، پس او ذهنی خلاق و طراح دارد. در سنین 2 تا 5 سال باید هر آنچه به کنجکاوی کودک کمک می‌کند در اختیارش قرار گیرد تا از این طریق بتوان به توسعه استعدادهای طبیعی او کمک کرد.
سنین 5 تا 9
در این سن اکثر کودکان به مهد کودک یا مدرسه می‌روند. کودکان در مهد کودک و مدرسه چالش‌هایی را تجربه می‌کنند تا ایجاد مهارت‌های انعطاف پذیری، هدف گذاری و پشتکار را یاد بگیرند. آنها احساس استقلال، دوری از خانواده و رفتار اجتماعی را درک می‌کنند. احتمالاً مدرسه جایی است که برخی از علایق نهفته کودک کشف می‌شود. فرزند شما ممکن است به ریاضی یا جغرافیا علاقه خاصی نشان دهد. پس باید هوشیار باشید. در این دوره تمجید کردن از تلاش راهی عالی برای ایجاد ذهنیت رشد است. برای مثال، اگر کودک نمره خوبی کسب کرد، او را تشویق کنید تا با انگیزه بیشتر علاقه خود را دنبال کند.
در این دوره توصیه می‌شود فرزند خود را مهد کودک و مدارس مناسب ببرید تا زمینه لازم برای استعدادیابی تحصیلی برای آنها فراهم شود. همچنین یکی از راه‌های تشخیص سن استعدادیابی کودکان این است که به او اجازه دهید مهارت خاصی را در یک دوره زمانی بیاموزد. برای مثال، آموزش موسیقی یا ورزش (رزمی یا فوتبال) گزینه‌های خوبی هستند. مهم نیست که آیا فرزند شما این مهارت‌ها را ادامه می‌دهد یا خیر، مهم این است که بستر مناسب را برای فرزند خود فراهم آورید تا چه بسا استعدادش کشف شود.
سنین 9 تا 14
در حدود سن 9 سالگی به بعد، برخی از کودکان با سطح بالای یادگیری و علاقه شدید به یک موضوع تشخیص داده می‌شوند، ولی بعضی دیگر علاقه و توانایی خود را در چندین زمینه نشان می‌دهند. فرزند شما هر چه که باشد در سنین 9 تا 14 سالگی می‌تواند مهارت‌های ذهنی مورد نیاز را بیاموزد تا بعداً به موفقیت‌های چشمگیر دست پیدا کند. این مهارت‌ها عبارتند از:
- توانایی تمرکز
- تاب آوری
- تعیین هدف
- اعتماد به نفس
- انگیزه
- خوش بینی
- کنترل عاطفی
در این سنین نه تنها برای فرزند شما مهم است که حداقل در یک زمینه مستعد باشد، بلکه داشتن مربی در این زمینه نیز برای او بسیار موثر خواهد بود. مربی باید کسی باشد که بتواند تلاش کردن و نظم داشتن را آموزش دهد و مهارت‌های ذهنی مورد نیاز برای موفقیت را بگوید. مربی می‌تواند معلم و مشاور مدرسه یا مربیان از شرکت‌های استعدادیابی باشند. این مربیان در هدایت تحصیلی و کشف توانایی‌های فرزند شما نقش مهمی ایفا می‌کنند. همچنین در این مرحله استفاده از پکیج‌های استعدادیابی و یا آزمون‌های استعدادیابی بسیار موثر خواهد بود.
در حال حاضر تمهیدات بسیار کمی برای فرآیند تشخیص استعداد و دانش آموزان با استعداد در مدارس وجود دارد که والدین بتوانند از آنها برای حمایت از فرزند خود استفاده کنند؛ اما در بیرون از مدرسه باید به سراغ معلمان یا مربیان شخصی بروید که در تشخیص سن استعدادیابی کودکان تخصص دارند. البته می‌توانید خودتان این نقش را ایفا کنید، اما دانش، تعهد، صبر و حوصله شما ممکن است اجازه این کار ندهد. توجه به این نکته مهم است که نوجوان 14 ساله شما در سن خاصی قرار دارد که با کودکی متفاوت است؛ بنابراین به توجه بیشتر و هدایت موثرتر نیاز دارد. نوجوانی که به حال خود رها شود به ندرت می‌تواند موفقیتی در زندگی خود کسب کند.
مثال از شناسایی سن استعدادیابی کودکان
یکی از نمونه‌های بارز استعدادیابی در سنین کم، «آدورا سویتاک» است. او در سن 11 سالگی دو کتاب منتشر کرد. والدین آدورا زمینه لازم را برای فرآیند تشخیص استعداد و پرورش استعداد آدورا فراهم کردند. مادر آدورا تعریف می‌کند: «هر شب بیش از یک ساعت برای او کتاب‌های جالب و جذاب می‌خواندم. خواندن کتاب به معنای واقعی کلمه عشق آدورا به نویسندگی را افزایش داد.» والدین آدورا او را تشویق به نوشتن کردند تا بتواند کتاب‌هایش را منتشر کند.
چگونه استعداد های کودکان را پیشرفت دهیم؟
سن استعدادیابی کودکان مهم است، اما اگر فرزند شما در سنین پایین نتوانست استعدادهای خود را نشان دهد، نباید ناامید شوید. با تلاش و کوشش همچنان میتوان استعداد نهفته‌ای را بیدار کرد. بسیاری از افراد با استعدادیابی دانشجویی توانستند در دوران دبیرستان یا حتی دانشگاه توانایی‌های خود را بشناسند. پس برای کشف استعداد هیچ وقت دیر نیست! برای اینکه بتوانید توانایی‌های کودک خود را پروش دهید به دو نکته مهم زیر توجه کنید:
1- به کودک خود آزادی عمل بدهید
یکی از راه‌های پی بردن به استعدادهای کودکان این است که به آنها آزادی عمل بدهیم تا توانایی‌های خود را کشف کنند. بچه‌ها چیزهای زیادی از محیط یاد خواهند گرفت و سعی می‌کنند از اطرافیان خود تقلید کنند. خواهید دید که فرزندتان فعال‌تر می‌شود، به چیز جدیدی علاقه نشان می‌دهد و خود را با فعالیت‌های کوچک مشغول می‌کند.
در این زمان باید به کودکان آزادی عمل بدهید تا توانایی‌های مختلف خود را بشناسد. شما فقط باید نظاره‌گر باشید و ببینید که چگونه کودکان از فعالیت‌های مورد علاقه خود لذت می‌برند. تماشا کردن کودکان در حین بازی می‌تواند سیگنال‌های زیادی را از استعدادهای آنها به شما نشان دهد. وقتی بچه‌ها کاری را بدون اینکه به آنها گفته شود انجام می‌دهند، میتوان نشانه‌ای از استعداد در آنها را کشف کرد.
2- ارتباط مثبت با کودک ایجاد کنید
راه کشف استعداد کودک شما در مرحله بعد، ایجاد ارتباط مثبت است. در اوایل کودکی می‌بینید که فرزندانتان چگونه با دیگران ارتباط برقرار می‌کند. به آنچه کودکان می‌پرسند و می‌گویند توجه کنید. همچنین می‌توانید با دادن پاسخ‌های مثبت به آنها مانند تحسین، در آغوش گرفتن و سؤال در مورد چیزهایی که علاقه دارند، ارتباط مثبت را تقویت کنید. همچنین با مشاوره استعدادیابی می‌توانید نحوه ارتباط گرفتن صحیح را یاد بگیرید.
به آنچه کودک می‌گوید دقت کنید و به افکار و احساسات او علاقه واقعی نشان دهید. به گونه‌ای پاسخ دهید که دیدگاه کودک را تأیید کرده تا بتواند خود را ابراز کند. با درک و تأیید احساسات کودک، همدلی را نشان دهید. محیطی ایجاد کنید که کودک از نزدیک شدن به شما احساس راحتی کند. روحیه باز، خونگرم و خوشآمدگو داشته باشید. روحیه طنز را در تعاملات خود بگنجانید. خنده می‌تواند فضای مثبت و شادی ایجاد کند.
کلام آخر
تعیین سن استعدادیابی کودکان به عوامل بیرونی و خارجی مربوط می‌شود؛ اما اغلب سنین بین 2 تا 14 سال برای کشف استعداد بهترین زمان محسوب می‌شوند. شما به عنوان پدر و مادر فرصت زیادی برای کشف توانایی‌های فرزند خود دارید. در وهله اول باید دانش خود را در حوزه استعدادیابی افزایش دهید، سپس از متخصصان و مربیان در این زمینه کمک بگیرید. مشاوران ما در «سیناتلنت» با ارائه خدمات مشاوره و پکیج‌های استعدادیابی در زمینه تحصیلی و استعدادیابی شغلی به شما کمک شایانی می‌کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.
سوالات متداول
- کودکان از چه سنی می‌توانند استعداد خود را نشان دهند؟
کودکان می‌توانند از سنین پایین شروع به نشان دادن استعداد خود کنند. بهترین سنین اغلب بین 2 تا 14 سال است.
- آیا استعداد همیشه از دوران کودکی مشهود است؟
برخی از استعدادها ممکن است زود ظهور کنند، در حالی که برخی دیگر بعداً در نوجوانی یا بزرگسالی آشکار می‌شوند. تعیین دقیق سن کشف استعداد ممکن نیست.
- آیا استعدادها با بزرگ‌تر شدن کودک می‌توانند تغییر کنند؟
استعدادها می‌توانند در طول زمان تکامل یابند. همانطور که کودکان مهارت‌ها و علایق جدید خود را توسعه می‌دهند، استعدادهای آنها ممکن است تغییر کنند یا بیشتر اصلاح شوند.
بدون دیدگاه