استعدادیابی شغلی چیست؟

اگر به این فکر کرده‌اید که استعدادیابی شغلی چیست؟ و بعد تصمیم گرفته‌اید سری به اینترنت بزنید و در نهایت سر از اینجا درآورده‌اید، ممکن است دانش‌آموزی باشید که به آینده‌های دور فکر می‌کند یا شاید به‌تازگی از دانشگاه فارغ‌التحصیل شده‌اید. شاید هم هیچ‌کدام! شاید همین حالا هم شاغلید و دنبال یک شغل بهتر می‌گردید.

اگر چه دقیقاً نمی‌دانیم جزو کدام دسته هستید اما از یک چیز اطمینان داریم: ارتباط بین شغل و استعداد برایتان اهمیت دارد. با ما همراه باشید تا در این مقاله با مفهوم استعدادیابی شغلی، ضرورت و اهمیت آن آشنا شویم. پس از آن خواهیم گفت که مزایای استعدادیابی شغلی چیست؟ علاوه بر این فرایند استعدادیابی شغلی و برخی دیگر از زوایا و زیر و بم استعدادیابی شغلی را بررسی می‌کنیم.

مفهوم استعدادیابی در حوزه شغلی

این که سازمان‌ها بخواهند افراد بااستعداد و مناسب برای یک شغل را انتخاب کنند، حق طبیعی آن‌ها است و خوشا سازمانی که چنین شایستگی‌محور باشد. اگر بخواهیم به زبان ساده توضیح بدهیم که مفهوم استعدادیابی شغلی چیست باید بگوییم استعدادیابی شغلی راه و روشی است که سازمان‌ها برای جذب و استخدام افراد بااستعداد از آن استفاده می‌کنند.

در سازمان‌های شایستگی‌محور می‌توان استعدادیابی را یکی از مراحل جذب و استخدام دانست. زیرا برای این سازمان‌ها تناسب بین استعداد و جایگاه شغلی افراد حائز اهمیت است.

ضرورت و اهمیت استعدادیابی شغلی چیست؟

یکی از دغدغه‌های همیشگی مدیران این است که کارمندان شایسته پیدا کنند. جذب و استخدام افرادی که توانایی تصدی یک موقعیت شغلی را ندارند، مثل یک بازی دو سر باخت است. اگر آدم‌ها در جایگاهی کار کنند که توانایی‌اش را ندارند، دیر یا زود از نظر روحی و جسمی کم می‌آورند و این یعنی هم خودشان ضرر می‌کنند و هم سازمان.

ضرورت و اهمیت استعدادیابی شغلی هنگامی مشخص می‌شود که بتوانید در یک لحظه بود یا نبود آن را تصور کنید. تصور کنید که برای حرکت درست در مسیر انتخاب شغل از تست های استعدادیابی شغلی استفاده می‌کنید و از مشاوران شغلی کاربلد و با تجربه کمک می‌گیرید. نتیجه چه می‌شود؟ جایگاه شغلی متناسب با استعداد، علایق، توانمندی‌ها و تیپ شخصیتی خود پیدا می‌کنید.

حس می‌کنید در محیط کار سر جای درست خودتان هستید و این موضوع باعث می‌شود رضایت شغلی بیشتری داشته باشید. در نهایت رضایت شغلی بیشتر به رضایت بیشتر از زندگی می‌انجامد و در یک کلام، دنیا گلستان می‌شود!  حالا تصور کنید که استعدادیابی شغل انجام ندهیم، دنیا هم برای سازمان و هم برای کارمندان جهنم می‌شود.

چرا؟ زیرا اگر ندانیم مفهوم استعدادیابی شغلی چیست؟ و به چه کار می‌آید، جذب و استخدام افراد بدون توجه به علاقه، استعداد و تیپ شخصیتی آن‌ها صورت می‌گیرد. فردی که کارش را دوست ندارد یا توانایی انجام آن را ندارد یا برای توانمندتر شدن در محیط کارش تلاشی نمی‌کند، از طرفی به‌درستی از عهده‌ی وظایف شغلی‌اش برنمی‌آید و از طرفی هم ممکن است به‌زودی دلسرد و دل‌زده شود یا به افسردگی و فرسودگی شغلی دچار شود.

مزایای استعدادیابی شغلی

استعدادیابی شغلی اگر به شیوه‌‌ی درست و اصولی انجام شود، هم برای افراد مفید واقع می‌شود و هم برای سازمان‌ها. تست ها استعدادیابی شغلی معتبرترین، عینی‌ترین و ارزان‌ترین روش برای ارزیابی متقاضیان یک شغل است؛ اما مزایای آن فقط همین موارد نیست. انجمن نیروی انسانی  در پاسخ به اینکه چرا کارفرما باید از تست ها استعدادیابی شغلی استفاده کند، دلایل زیر را برشمرده است:

• افزایش خلاقیت افراد در سطوح مختلف سازمانی
• افزایش بهره‌وری سازمان
• هم‌سویی افراد و فعالیت‌هایشان با سیاست‌های مختلف سازمان
• کشف، شناخت و پروش افراد مستعد و مشتاق
• کاهش هزینه‌های سازمان در امور مختلف
• استفاده‌ی درست از منابع موجود و شناخت کمبودهای سازمان

فرایند استعدادیابی شغلی و نقش آن در زندگی شغلی کارکنان و سازمان

تا اینجا گفتیم که مفهوم استعدادیابی شغلی چیست؟ و خاطرنشان کردیم که استعدادیابی شغلی ضرورت و اهمیت دارد. گذشته از این‌ها به مزایای استعدادیابی شغلی نیز اشاره کردیم. با این اوصاف، حالا می‌خواهیم کمی هم درباره‌ی فرایند استعدادیابی شغلی و نقش آن در سازمان و زندگی شغلی کارکنان صحبت کنیم.

با توجه به اینکه  در آگهی‌های استخدامی بیشتر از هر چیز به تجربه‌ی افراد توجه می‌شود، نقش استخدام کننده‌ها در استعدادیابی شغلی اهمیت پیدا می‌کند. منظور این است که این موضوع که استخدام‌کنندگان و مسؤلان بخش منابع انسانی با شیوه‌های درست استخدام و استعدادیابی شغلی آشنایی داشته باشند، حائز اهمیت است و فرایند استخدام و شاید سرنوشت افراد را تغییر می‌دهد.

استخدام‌کنندگان در فرآیند مصاحبه غالباً به میزان دانش و تجربه‌ی کاری افراد کارجو توجه دارند. بنابراین کارجویان به دنبال کشف استعداد‌های خود نمی‌روند، چون نگرانی از این بابت احساس نمی‌کنند. استخدام‌کنندگان می‌توانند جلسه‌ی مصاحبه را به سمت استعدادیابی سوق دهند. البته این روند باید طوری انجام شود که به پویایی جلسه‌ی مصاحبه لطمه وارد نشود و مدت زمان این جلسه نیز طولانی و حوصله‌سربر نباشد. از سوی دیگر،  رفتار کارجوی فعال و مشتاق می‌تواند افراد مصاحبه‌کننده را ملزم کند که فرایندهای درست و اصولی استخدام را یاد بگیرند. ناگفته پیداست که فرآیند استخدام در شرکت‌های مختلف متفاوت است و همین تفاوت باعث تفاوت در کیفیت فرآیند استخدام در موقعیت‌های کاری مختلف می‌شود.

هر سازمانی چشم‌اندازی دارد که تمام اهداف و فعالیت‌های سازمان در راستای آن چشم‌انداز تعریف می‌شود. بنابراین در ابتدای کار لازم است که رسالت و همچنین اهداف هر سازمانی مشخص باشد. در مرحله‌ی بعد، موقعیت‌های شغلی، مهارت‌ها و تخصص‌ مورد نیاز هر سازمان را براساس همان چشم‌انداز اصلی که سازمان دارد و برای تحقق آن گام برمی‌دارد، تعریف می‌کنیم.

از آنجا که موقعیت‌های شغلی متفاوت به توانمندی‌ها و استعدادهای خاص خود نیاز دارد، استعدادیابی شغلی در منابع انسانی می‌تواند افراد مناسب را در جایگاه‌های درخور قرار دهد، اما قبل از آن تیم منابع انسانی باید درک درست و کافی از ارز‌ش‌های سازمان داشته باشد تا بتواند مطابق با آن، به گزینش و مدیریت افراد بپردازد. بنابراین مشخص کردن اهداف رشد و توسعه انسانی، به استفاده صحیح و مناسب از منابع سازمان منجر خواهد شد.

گام بعدی این است که  ارزیابی کارکنان در طول چرخه‌ی فعالیت در یک سازمان انجام شود. بدیهی است ارتقا و شکوفایی کارکنان یک شرکت،  هم از نظر مالی و هم از نظر پیش‌برد فعالیت‌ها مؤثرتر از جذب و استخدام کارکنان جدید است.برای این ارزیابی نیاز است تا از قبل  استراتژی و برنامه مدون برای مدیریت استعداد در  نظر گرفته شود. این ارزیابی می‌تواند به صورت مستمر توسط منابع انسانی صورت گیرد یا اینکه طبق برنامه و در بازه‌ی زمانی مشخصی انجام شود.

براساس نتایج این سنجش، می‌توان افراد را در جایگاه‌های شغلی‌ مناسب قرار داد تا علاوه بر اینکه شکوفایی استعدادهای فرد صورت می‌گیرد، سازمان نیز سریع‌تر به اهداف خود دست پیدا کند.

در حالت کلی تیم منابع انسانی هر سازمانی باید مجموعه‌ی آموزش‌هایی را با هدف توسعه‌ی ‌فردی و افزایش مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی کارکنان خود در نظر بگیرد. در کنار آن نیاز به آموزش‌های تخصصی مرتبط با موقعیت‌های شغلی افراد نیز از مواردی است که نیاز به توجه دارد. در نتیجه‌ی این آموزش‌ها، هر سازمان می‌تواند چند برابر بیشتر از هزینه‌ای که در راستای آموزش کارکنان خود صرف می‌کند، سودآوری داشته باشد و منفعت کسب کند.

می‌پرسید چرا؟ زیرا بنا برر پژوهش‌های انجام‌شده استخدام افراد جدید تا چهار برابر بیش از آموزش و ارتقای کارکنان فعلی سازمان هزینه به دنبال خواهد داشت.

راه و رسم انجام استعدادیابی شغلی چیست؟

برای انتخاب شغل، توجه به علاقه، استعداد، ویژگی‌های شخصیتی هر فرد و البته بازار کار مهم است. اگر فاکتور علاقه را به این شکل در نظر بگیریم که شما به این رشته به صورت کامل و صددرصدی علاقه دارید، استعدادیابی شغلی و همخوانی شغل و شخصیت باقی می‌ماند. قرار است با هم بیشتر درباره‌ی نحوه‌ی انجام استعدادیابی شغلی صحبت کنیم. اما راه و رسم استعدادیابی شغلی چیست؟

موضوع استعدادیابی شغلی مسئله‌ی مهمی است و باید به آن توجه ویژه داشته باشید. قبل از هر کاری این خود شما هستید که باید با انجام یک تست ها رشته‌ی مورد علاقه دانشگاه خودتان را محک بزنید و ببینید تا چه میزان در این رشته می‌توانید موفق باشید. برای شناخت استعداد شغلی خود در این زمینه باید دو مسیر زیر را به ترتیب طی کنید:

• با افراد با تجربه مشورت کنید.

تحقیق و بررسی، مشاوره و یا از همه بهتر، استفاده از تجربه‌ی افرادی که در این شغل فعالیت می‌کنند، می‌تواند یکی از روش‌های انتخاب شغل باشد که البته به تنهایی کافی نیست. در اولین مرحله بهتر است به کمک دوستان و آشنایان خود که در این شغل فعالیت دارند با مشکلات و سختی‌های شغل مدنظرتان آشنا شوید یا اگر فردی سراغ ندارید می‌توانید به کمک رسانه‌های اجتماعی افرادی که شغل مدنظرتان را دارند بیابید و از آن‌ها کمک بگیرید.

با متانت و صبوری از آن‌ها بخواهید که شما را برای ورود به این شغل راهنمایی کنند. مخاطرات و مشکلاتی که می‌تواند در این شغل وجود داشته باشد را به کمک آن‌ها پیدا کنید. رشته‌هایی که منتهی به این شغل خواهند بود را بررسی کنید.

• ازآزمون‌های استعدادیابی شغلی کمک بگیرید

گام دوم در مسیر انتخاب شغل مناسب این است که در آزمون استعدادیابی شغلی یا تست ها استعدادیابی شغلی شرکت کنید. پس از آن نیز باید نتایج تست ها را با راهنمایی مشاوران کاربلد، متعهد و دلسوز تجزیه و تحلیل کنید.

در این نوع آزمون‌ها چندین سؤال براساس علم روانشناسی که توسط روانشناسان بزرگ گردآوری شده مطرح می‌شود و توانمندی‌ها و تیپ شخصیتی شما را براساس علم روانشناسی بررسی می‌کنند. در نهایت، با توجه به امتیاز نهایی که با پاسخ دادن به انواع تست ها استعدادیابی شغلی به دست می‌آورید، شغل‌های مناسب این نوع تیپ شخصیتی به شما پیشنهاد خواهد شد.

البته این نکته را به خاطر داشته باشید که، استفاده از تست ها آزمون استعدادیابی شغلی را نباید به عنوان یک آزمون کامل در نظر بگیرید. این آزمون، یک مکمل در کنار انتخاب شغل قرار است به شما کمک می‌کند و این شما هستید که باید با تمرکز روی استعداد خود و با کمک این نوع آزمون استعدادیابی شغلی، بتوانید شغل مناسب خود را انتخاب کنید.

هنگامی که به کمک تست ها استعدادیابی شغلی مشاغل مرتبط با شخصیت‌تان به شما پیشنهاد شد، اگر شغل مورد علاقه‌تان در این نوع مشاغل هم وجود داشته باشد، کار تمام است! حالا کافی است به سراغ انتخاب رشته دانشگاهی یا شغلی بروید که با استفاده از تست ها استعدادیابی شغلی و با راهنمایی مشاوران مجرب برای شما مناسب تشخیص داده شده است.

چرا سازمان‌ها از تست ها استعدادیابی شغلی استفاده می‌کنند؟

تست‌ها استعدادیابی شغلی در کنار ارزیابی رزومه کاری، مصاحبه کاری، پرس و جو درباره‌ی سوابق شخصی و کاری افراد و نیز شبیه‌سازی محیط کاری، شامل پنج روش رایج برای ارزیابی مهارت‌ها و صلاحیت‌های متقاضیان است. اما تست ها استعدادیابی شغلی (اگر به خوبی اجرا شود) تنها روشی است که کاملاً استاندارد، رسمی ‌و علمی برای ارزیابی مهارت‌های کارمندان فعلی و متقاضیان جدید یک جایگاه شغلی می‌توان از آن استفاده کرد.

طبق تعریف، یک تست ها استعدادیابی شغلی استاندارد، باید بتواند در نمره‌دهی، رتبه‌بندی، توضیحات و دسته‌بندی، نتایج عینی تولید کند. در نتیجه این تست ‌ها می‌توانند ارزیابی واقعی‌تری نسبت به مهارت‌ها و توانایی‌های افراد داشته باشند. تست ‌های استعدادیابی شغلی همچنین نسبت به روش‌های دیگر مزایای فرعی فراوانی دارند. به عنوان نمونه در روش‌های دیگر شما فقط گفته‌های خود فرد (در رزومه و مصاحبه کاری) و دیگران (در تحقیقات) را درباره‌ی مهارت‌های فرد می‌شنوید اما با استفاده از تست ها استعدادیابی شغلی بخشی از توانمندی‌های فرد را ارزیابی می‌کنید.

برای درک بهتر اینکه استعدادیابی شغلی چیست، باید با مزایا و کاربردهای تست‌های استعدادیابی شغلی آشنا شویم. مهم‌ترین مزایای آن عبارت است از:

• ارزیابی متقاضیان جدید قبل از استخدام
• ارزیابی کارمندان فعلی برای ارتقای جایگاه شغلی
• شناسایی کارمندان بسیار مستعد با توانایی رهبری تیم
• مقایسه‌ی سطح توانایی کارمندان با یکدیگر در سطوح مختلف
• شناسایی نقاط قوت و ضعف و کمک به افزایش بهره‌وری آنان در درازمدت

برخی از انواع تست ها استعدادیابی شغلی

بیشتر شرکت‌ها برای ارزیابی شخصیت، روش کار، دانش یا مهارت‌های متقاضیان  از پرسشنامه‌های آنلاین استفاده می‌کنند تا بهترین افراد را از نظر مهارت و نیز سازگاری با محیط کاری شرکت انتخاب کنند. بیشتر آزمون‌های استعدادیابی شغلی زیرمجموعه یکی از 7 مورد کلیدی زیر محسوب می‌شوند:

• تست‌های روان‌سنجی
• آزمون‌های شخصیت
• آزمون‌های عمومی توانایی‌های ذهنی
• تست‌های صداقت
• تست‌های اطلاعات شغلی
• تست‌های قضاوت و داوری موقعیتی
• تست‌های ارزیابی مهارت

سیناتلنت، همراه شما در تست ها استعدادیابی شغلی

تیم سیناتلنت همه‌ی آن چیزی را که دذر انتهای مسیر درست انتخاب شغل متناسب با علاقه، توانمندی‌ها و تیپ شخصیتی‌تان به آن احتیاج دارید، در اختیار شما قرار می‌دهد. ما در تیم سیناتلنت بسته‌های تست ها استعدادیابی شغلی را برایتان فراهم کرده‌ایم و علاوه بر این، برای تفسیر و تجزیه و تحلیل نتایج تست ها استعدادیابی شغلی مشاوران کاربلد و کارشناسان مجرب تیم سیناتلنت در کنار شما هستند تا بتوانید درست و هدفمند درباره‌ی مسیر شغلی آینده‌تان تصمیم بگیرید.

جمع‌بندی

احتمالاً این پرسش داشته ذهنتان را قلقلک می داده که استعدادیابی شغلی چیست؟ و سر از این مقاله درآورده‌اید. ما هم شما را دست خالی برنمی‌گردانیم. ابتدا گفتیم که مفهوم استعدادیابی شغلی چیست؟ بعد درباره‌ی ضرورت و اهمیت آن صحبت کردیم. سپس مزیت‌های استعدادیابی شغلی رو برشمردیم و پس از آن، فرایند استعدادیابی شغلی را شرح دادیم.

علاوه بر این، گریزی زدیم به اینکه راه و رسم استعدادیابی شغلی چیست؟ علاوه بر این‌ها توضیح دادیم که چرا سازمان‌ها از تست ها استعدادیابی شغلی کمک می‌گیرند. ما در تیم سیناتلنت با صبر و اشتیاق در کنار شما هستیم تا با استفاده از انواع تست ها استعدادیابی شغلی و همچنین راهنمایی‌های متعهدانه مشاوران مجرب بتوانید برای آینده‌ی شغلی خود تصمیم درست بگیرید و در مسیر شغلی قدم بردارید که متناسب با علاقه، استعداد، توانمندی و تیپ شخصیتی شما باشد.