صفر تا 100 بوم مدل کسب و کار چیست؟
آیا می‌توانید تمام بخش‌های کلیدی را که برای توسعه، مدیریت، نگهداری، بازاریابی و فروش یک محصول یا خدمات نیاز دارید، روی یک ورق کاغذ فهرست کنید؟ با بوم مدل کسب و کار می‌توانید این کار را انجام دهید. استفاده از بوم مدل کسب و کار راهی عالی برای تمرکز بر مهمترین عناصر سازنده یک طرح یا ایده است. این مدل رویکردی استراتژیک دارد که تمامی جزئیات مورد نیاز را در یک بوم به صورت بصری نمایش می‌دهد. در این مقاله از وبسایت «سیناتلنت» در مورد ماهیت بوم مدل کسب و کار و مزایای آن صحبت می‌کنیم.
بوم مدل کسب و کار چیست؟
مدل کسب و کار صرفاً طرحی است که توضیح می‌دهد چگونه یک کسب و کار می‌خواهد درآمد به دست آورد. این مدل توضیح می‌دهد که پایگاه مشتری شما چه کسی است و چگونه به آنها ارزش ارائه می‌دهید. از سویی دیگر، بوم مدل کسب و کار (Business Model Canvas) یک ابزار مدیریت استراتژیک است که به شما امکان می‌دهد ایده یا مفهوم تجاری خود را تجسم و ارزیابی کنید.
بوم کسب و کار یا طراحی کانواس با ارائه مسیری موثر به درک راحت عناصر اصلی یک طرح یا ایده کمک می‌کند. این رویکرد در ابتدا توسط «الکس استروالدر» و «ایو پیگنور» توسعه داده شد. آنها در کتابشان با عنوان «تولید مدل کسب و کار» خاطر نشان کردند که این بوم به عنوان چارچوبی بصری برای برنامه ریزی، توسعه و آزمایش مدل‌های کسب و کار یک سازمان معرفی شد.
بوم مدل کسب و کار یک سند یک صفحه‌ای است که 9 کادر دارد که همه کادرها عناصر اساسی یک تجارت را نشان می‌دهند. سمت راست بوم روی مشتری یا بازار تمرکز دارد (عوامل خارجی که تحت کنترل شما نیستند)، در حالی که سمت چپ بوم روی کسب و کار متمرکز است (عوامل داخلی که بیشتر تحت کنترل شما هستند). در وسط بوم ارزش پیشنهادی را دریافت می‌کنید که مبادله ارزش بین کسب و کار شما و مشتریانتان را نشان می‌دهد. برای استفاده از خدمات استعدادیابی دانش آموزان با مشاوران ما تماس بگیرید.
تفاوت بوم مدل کسب و کار و بیزینس پلن
طرح تجاری یا بیزینس پلن بیشتر شبیه یک سند نوشتاری است که ماموریت، چشم انداز، اهداف یک استارت‌آپ یا شرکت را با جزئیات نشان می‌دهد. در حالی که بوم مدل کسب و کار یک نمایش تصویری ساده از سوالاتی است که به شما در شفاف سازی ایده‌تان کمک می‌کند. شما یک مدل کسب و کار ایجاد می‌کنید، سپس برای ایجاد طرح تجاری آماده می‌شوید.
مزایای طراحی بوم مدل کسب و کار
چرا به بوم مدل کسب و کار نیاز داریم؟ درحقیقت، بوم کسب و کار چندین مزیت را برای مشاغل و کارآفرینان ارائه می‌دهد. این مدل یک ابزار ارزشمند است و یک رویکرد بصری و ساختار یافته برای طراحی، تجزیه و تحلیل، بهینه سازی و ارتباط مدل کسب و کار ارائه می‌دهد. در ادامه به فواید بوم مدل کسب و کار اشاره می‌کنیم:
- بوم مدل کسب و کار یک نمای جامع از جنبه‌های اساسی یک مدل کسب و کار ارائه می‌دهد. این رویکرد یک طرحی سریع از مدل کسب و کار ارائه می‌دهد و در مقایسه با طرح کسب و کار سنتی فاقد جزئیات غیر ضروری است.
- بوم مدل کسب و کار به تیم‌های سازمان امکان می‌دهد که درک جامع و مشترکی از مدل کسب و کار خود داشته باشند و در عین حال آنها را قادر می‌سازد تا به طور مؤثر و اثر بخش کار کنند.
- ماهیت بصری بوم مدل کسب و کار، درک آن را برای همه افراد آسان‌تر می‌کند. این بوم همه عناصر حیاتی مدل کسب و کار را در یک صفحه ساده و قابل درک ترکیب می‌کند تا چشم انداز کلی یک ایده خاص را نشان دهد.
- بوم مدل کسب و کار را می‌توان یک ابزار تحلیل استراتژیک در نظر گرفت، زیرا به شما امکان می‌دهد نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و چالش‌های یک مدل کسب و کار را بررسی کنید. تحلیل و بررسی در استعدادیابی تحصیلی مانند کسب و کار اهمیت دارد.
- بوم مدل کسب و کار ابزاری منعطف و قابل تطبیق است که می‌تواند با پیشرفت سازمان به روز و اصلاح شود. با این بوم می‌توانید کسب و کار خود را چابک نگه دارید و نسبت به تغییرات بازار و نیازهای مشتریان پاسخگو باشید.
- طراحی کانواس برای شرکت‌های بزرگ و استارت‌آپ‌ها کاربرد دارد؛ بنابراین همه سازمان‌ها در همه مقیاس می‌توانند از این بوم استفاده کنند. همچنین همه تیم‌های سازمان از جمله فروش، بازاریابی و محتوا ازن این بوم بهره خواهند برد.
- بوم مدل کسب و کار به طور موثر ارتباط را بین اعضای تیم، سرمایه گذاران، شرکا، مشتریان و سایر ذینفعان تسهیل می‌کند. این بوم چگونگی ارتباط جنبه‌های مختلف کسب و کار را روشن می‌کند و درک مشترکی از مدل کسب و کار ارائه می‌دهد.
- طراحی کانواس یک رویکرد ساختاریافته برای کسب و کارها فراهم می‌کند تا احتمالات را کشف کرده و ایده‌های جدید را آزمایش کنند. این امر خلاقیت و نوآوری را تشویق می‌کند تا همه اعضای تیم خارج از چارچوب فکر کنند.
آشنایی با بخش‌های بوم مدل کسب و کار
9 بلوک یا کادر در بوم مدل کسب و کار وجود دارند که عبارتند از:
- تقسیم بندی مشتریان (Customer Segments)
- ارتباط با مشتری (Customer Relationships)
- کانال‌ها (Channels)
- جریان‌های درآمد (Revenue Streams)
- فعالیت‌های کلیدی (Key Activities)
- منابع مهم (Key Resources)
- شرکای کلیدی (Key Partners)
- ساختار هزینه (Cost Structure)
- ارزش پیشنهادی (Value Proposition)
هنگام پر کردن بوم مدل کسب و کار، در مورد هر یک از این عناصر یک جلسه طوفان فکری برگزار کنید. داده‌هایی که جمع آوری می‌کنید را می‌توانید در هر بخش مربوطه از بوم قرار دهید. بیایید این 9 کادر را یکی یکی بررسی کنیم:
تقسیم بندی مشتریان
اینها گروهی از افراد یا شرکت‌هایی هستند که می‌خواهید محصول یا خدمات خود را به آنها بفروشید. تقسیم بندی مشتریان بر اساس شباهت‌هایی مانند منطقه جغرافیایی، جنسیت، سن، رفتارها، علایق و غیره به شما این فرصت را می‌دهد محصول و خدمات خود را مطابق با نیازهای آنها ایجاد کنید. پس از تجزیه و تحلیل کامل تقسیم بندی مشتریان می‌توانید تعیین کنید که به چه کسانی باید خدمات دهید و به کسانی ندهید. سپس برای هر یک از بخش‌های انتخابی، پرسونای مشتری ایجاد کنید.
ارتباط با مشتری
در این بخش باید نوع رابطه‌ای را که با هر یک از سگمنت‌های مشتریان خود خواهید داشت یا نحوه تعامل با آنها در طول سفرشان با سازمان را تعیین کنید. چندین نوع ارتباط با مشتری وجود دارند که عبارتند از:
- دستیار شخصی (Personal assistance): شما شخصاً یا از طریق ایمیل و تماس تلفنی یا ابزارهای دیگر با مشتری در تعامل هستید.
- دستیار شخصی اختصاصی (Dedicated personal assistance): شما یک کارمند را به طور اختصاصی در اختیار یک مشتری قرار می‌دهید.
- سلف سرویس (Self-service): در اینجا شما هیچ رابطه‌ای با مشتری ندارید، بلکه آنچه را که مشتری برای کمک به خود نیاز دارد را فراهم می‌کند.
- خدمات خودکار (Automated services): این شامل فرآیندهای خودکار پلتفرم‌های یاست که به مشتریان کمک می‌کند خدمات خود را انجام دهند.
- جوامع (Communities): این مورد شامل جوامع آنلاین است که در آن مشتریان می‌توانند به یکدیگر کمک کنند تا مشکلات خود را در رابطه با محصول یا خدمات شما حل کنند.
- هم آفرینی (Co-creation): در اینجا شرکت به مشتری اجازه می‌دهد تا در طراحی یا توسعه محصول شرکت کند. به عنوان مثال، یوتیوب به کاربران خود این فرصت را داده است که برای مخاطبان خود محتوا تولید کنند.
از طریق نقشه سفر مشتری می‌توانید نوع رابطه مشتری خود را با سازمانتان درک کنید. این موضوع به شما کمک می‌کند تا مراحل مختلفی را که مشتریان شما در تعامل با سازمان طی می‌کنند را شناسایی کنید. درنهایت، درک خواهید کرد که چگونه مشتریان خود را به دست آورید، حفظ کنید و رشد دهید. خدمات استعدادیابی دانشجویی سیناتلنت توسط متخصصان با تجربه در این حوزه ارائه می‌شوند.
کانال‌ها
این کادر از وبم مدل کسب و کار توضیح می‌دهد که چگونه سازمان شما با مشتریان ارتباط برقرار می‌کند. کانال‌ها نقاط تماسی هستند که به مشتریان شما اجازه می‌دهند با شرکتتان ارتباط بگیرند. کانال‌ها در افزایش آگاهی مشتریان از محصول یا خدمات و ارائه ارزش‌های پیشنهادی شما به آنها نقش دارند. همچنین می‌توان از کانال‌ها برای اجازه دادن به مشتریان برای خرید محصولات یا خدمات و ارائه پشتیبانی پس از خرید استفاده کرد.
دو نوع کانال وجود دارند که عبارتند از:
- کانال‌های خصوصی: وبسایت شرکت، شبکه‌های اجتماعی، خرید حضوری در محل و غیره
- کانال‌های شراکتی: وبسایت‌های متعلق به شرکا، توزیع عمده فروشی، خرده فروشی و غیره
نمونه‌هایی از انواع کانال عبارتند از:
- ایمیل مارکتینگ
- SEM (بازاریابی موتورهای جستجو)
- سئو (بهینه سازی موتور جستجو)
- بازاریابی ویروسی
- افیلیت مارکتینگ
- رویدادهای نمایشگاهی
- بازاریابی محتوا
- تبلیغات آفلاین (بیلبورد، تلویزیون و غیره)
فعالیت‌های کلیدی
فعالیت‌ها یا وظایفی که برای تحقق هدف تجاری شما باید انجام شود چیست؟ تمام فعالیت‌های کلیدی را که در این بخش باید انجام دهید تا مدل کسب و کارتان عملی شود، فهرست کنید. این فعالیت‌های کلیدی باید بر تحقق ارزش پیشنهادی، دستیابی به تقسیم بندی مشتریان، حفظ روابط با مشتری و ایجاد درآمد متمرکز شوند. سه دسته از فعالیت‌های کلیدی وجود دارند که عبارتند از:
- تولید: طراحی، ساخت و ارائه محصول در مقادیر قابل توجه
- حل مسئله: یافتن راه حل‌های جدید برای مشکلات مشتریان
- پلتفرم: به عنوان مثال، مایکروسافت یک سیستم عامل قابل اعتماد برای پشتیبانی از محصولات نرم افزاری شخص ثالث ارائه می‌دهد.
مشاوره استعدادیابی در حوزه تحصیلی و شغلی می‌تواند به شما آینده روشنی را ارائه دهد.
منابع مهم
این جایی است که فهرستی از منابع کلیدی یا ورودی‌های اصلی را برای انجام فعالیت‌های کلیدی خود به منظور ایجاد ارزش پیشنهادی خود فهرست می‌کنید. انواع مختلفی از منابع کلیدی وجود دارند که عبارتند از:
- انسان (کارکنان)
- مالی (نقدی، اعتباری و غیره)
- فکری (برند، حق ثبت اختراع، حق چاپ و غیره)
- فیزیکی (تجهیزات، موجودی و ساختمان)
شرکای کلیدی
شرکای کلیدی شرکت‌ها یا تامین کنندگان خارجی هستند که به شما در انجام فعالیت‌های کلیدی خود کمک می‌کنند. این مشارکت‌ها به منظور کاهش ریسک و به دست آوردن منابع ایجاد می‌شوند. انواع مشارکت‌ها عبارتند از:
- اتحاد استراتژیک: مشارکت بین غیر رقبا
- همرقابتی: مشارکت استراتژیک بین شرکا
- سرمایه گذاری مشترک: شراکت در حال توسعه یک کسب و کار جدید
- روابط خریدار و تامین کننده: اطمینان از عرضه قابل اعتماد
ساختار هزینه
در این بلوک از بوم مدل کسب و کار تمام هزینه‌های مرتبط با راه اندازی طرح یا ایده جدید خود را شناسایی می‌کنید. شما باید روی ارزیابی هزینه و ارائه ارزش پیشنهادی ارزشی، ایجاد جریان‌های درآمدی و حفظ روابط با مشتری تمرکز کنید. هنگامی که منابع کلیدی، فعالیت‌ها و شرکای خود را تعریف کردید، ساختار هزینه آسان‌تر خواهد بود. کسب و کارها می‌توانند هزینه محور (به حداقل رساندن هزینه‌ها در صورت امکان) یا ارزش محور (تمرکز بر ارائه حداکثر ارزش به مشتری) باشند. با استعدادیابی شغلی می‌توانید آینده شغلی خوبی را برای خود متصور شوید.
ارزش پیشنهادی
ارزش پیشنهادی در قلب بوم مدل کسب و کار قرار دارد و نشان دهنده راه حل منحصر به فرد (محصول یا خدمات) برای مشکلی است که یک سگمنت از مشتری با آن مواجه است یا برای سگمنت مشتری ارزش ایجاد می‌کند. ارزش پیشنهادی باید منحصر به فرد باشد. اگر محصول جدیدی ارائه می‌دهید، باید نوآورانه باشد و اگر محصولی را ارائه می‌دهید که از قبل در بازار وجود داشته است، باید با ویژگی‌های جدید متمایز شود. ارزش پیشنهادی می‌تواند کمی (قیمت و سرعت خدمات) یا کیفی (تجربه یا تجربه مشتری) باشد.
کلام آخر
هنگامی که بوم مدل کسب و کار خود را کامل کردید، می‌توانید آن را با سازمان و سهامداران خود به اشتراک بگذارید و بازخورد آنها را نیز دریافت کنید. طراحی کانواس یک سند زنده است، بنابراین پس از تکمیل آن باید دوباره بررسی کنید و از مرتبط بودن، به روز بودن و دقیق بودن آن مطمئن شوید. برای مشاوره و استفاده از پکیج‌های استعدادیابی با مشاوران ما در سیناتلنت تماس بگیرید.
سوالات متداول
آیا می‌توانم از بوم مدل کسب و کار برای انواع مختلف کسب و کار استفاده کنم؟
این بوم ابزاری انعطاف است که می‌تواند توسط انواع مختلف کسب و کار از جمله استارت‌آپ‌ها، شرکت‌های بزرگ یا حتی سازمان‌های غیرانتفاعی استفاده شود. بوم مدل کسب و کار چه محصول محور، خدمات محور، مبتنی بر پلتفرم، مبتنی بر اشتراک یا ترکیبی باشد، می‌تواند برای توصیف، تحلیل و بهینه سازی هر مدل کسب و کار استفاده شود.
هر چند وقت یکبار باید مدل بوم کسب و کار به روز یا اصلاح شود؟
تعداد دفعات به روز رسانی یا بازنگری به ماهیت کسب و کار شما بستگی دارد. بازبینی و به‌روزرسانی بوم مدل کسب و کار به صورت دوره‌ای یا زمانی که تغییرات مهمی رخ می‌دهد، توصیه می‌شود.
هنگام ایجاد مشارکت در بوم مدل کسب و کار چه مواردی را باید در نظر بگیرم؟
هنگام ایجاد شراکت باید همکاری‌های استراتژیک را در نظر بگیرید که ارزش پیشنهادی شما را افزایش می‌دهد، پایگاه مشتری شما را گسترش می‌دهد یا دسترسی به بازارهای کلیدی را فراهم می‌کند.
بدون دیدگاه