برنامه نویس
معرفی شغل برنامه نویس
شغل برنامه نویسی یکی از شغل‌های داغ و پرطرفدار توی رشته مهندسی کامپیوتر و فناوری اطلاعات محسوب میشه که با توجه به گسترش تکنولوژی و رشد سریع تجهیزات هوشمند، قطعا درآمد و آینده شغلی خیلی خوبی رو برای افراد به ارمغان میاره. وظیفه یه برنامه‌نویس اینه که با استفاده از زبان‌های برنامه‌نویسی به طراحی، توسعه و پیاده‌سازی نرم‌افزارها و سیستم‌های کامپیوتری مختلفی بپردازه. رشته برنامه نویسی به دو دسته عمده شامل برنامه نویسی وب و برنامه نویسی نرم‌افزار تقسیم میشه. معمولا کاز برنامه‌نویس‌های وب به توسعه و طراحی وبسایت‌ها و برنامه‌های تحت وب مربوط میشه اما تمرکز و فعالیت اصلی برنامه‌نویس‌های نرم‌افزار روی توسعه و طراحی نرم‌افزارهای کامپیوتری و اپلیکیشن‌های مختلف قرار داره.
مزایای شغل برنامه نویسی
حقوق و پاداش مناسب: برنامه‌نویس‌ها به دلیل مهارت خاص خودشون، معمولا حقوق و پاداش بالایی دریافت می‌کنن.
آینده پر رونق: سیستم‌های کامپیوتری و صنعت فناوری اطلاعات هر روز پیشرفته‌تر و بزرگ‌تر میشن و به همین خاطر آینده شغل برنامه نویسی کاملا روشنه و جذابیت بالایی داره.
امکان کار از راه دور: دورکاری یکی از مزیت‌های اصلی این شغله؛ یعنی توی شغل برنامه نویسی لازم نیست که حتما هر روز به محل خاصی برید و از هر جایی و فقط با اتصال به اینترنت می‌تونین کارهای خودتون رو به راحتی انجام بدین.
تضمین شغلی: اگه توی شغل برنامه نویسی به مهارت بالایی دست پیدا کنین و همیشه بروز باشین، این اطمینان رو دارین که هیچوقت بیکار نمی‌مونین.
امکان خلاقیت و نوآوری: رشته برنامه نویسی هیچ حد و مرزی نداره و هر برنامه‌نویسی می‌تونه یه کار مشخص رو به روش خاص خودش انجام بده. به همین خاطر خیلی از شرکت‌های بزرگ به دنبال استخدام افرادی هستن که بتونن نیازهاشون رو با بالاترین میزان کارآیی و بهره‌وری انجام بدن.
ارتباط نزدیک با فناوری و امکان رشد سریع: به خاطر ارتباط با شبکه اینترنت، محتوای آموزشی رشته برنامه نویسی به شکل گسترده در اختیار همه قرار داره و هرکسی می‌تونه توی این زمینه فعالیت داشته باشه و مهارت‌های خودش رو بروز کنه.
معایب شغل برنامه نویسی
استرس و فشار: شغل برنامه نویسی، فشار و استرس زیادی داره چون معمولا برنامه‌نویس‌ها باید پروژه‌ها و برنامه‌های خودشون رو توی بازه زمان خاصی تموم کنن و مسئولیت‌پذیر باشن.
خستگی و بیماری: نشستن جلوی سیستم و انجام کار برای مدت طولانی، انرژی خیلی زیادی از یه برنامه‌نویس می‌گیره که این حالت توی درازمدت باعث ایجاد بیماری‌های خاص و استهلاک فکری و جسمی شخص میشه.
تکرار مداوم کارها: شغل برنامه نویسی مخصوصا توی محیطهای شرکتی ممکنه حالت روتین و تکراری پیدا کنه که برای بعضی از افراد قابل قبول نیست و باعث ایجاد خستگی و عدم رضایت شغلی میشه.
اتلاف وقت: گاهی یک برنامه نویس باید ساعت‌های زیادی رو صرف پیدا کردن خطاها و اشکالات موجود توی کدنویسی و داده‌ها کنه که بعضی وقتا این کار ممکنه تا روزها طول بکشه.
پیچیدگی بسیار زیاد: یه برنامه نویس توی پروژه‌های بزرگ با حجم خیلی زیادی از کدها و داده‌ها سر و کار داره که هم احتمال اشتباه رو زیاد می‌کنه و هم سرعت کار برنامه نویس رو پایین میاره.
تلاش برای آموزش مداوم: توی شغل برنامه نویسی همیشه باید در حال یادگیری تکنیک‌ها و روش‌های جدید باشین چون در غیر این صورت از دیگران عقب می‌مونین و فرصت‌های شغلی رو از دست میدین.
وظایف برنامه نویس
یه برنامه نویس وظایف مختلفی رو به عهده داره و بسته به حوزه کاری، سطح تجربه و شرکت‌های مختلف ممکنه این مسئولیت‌ها تغییر کنن اما هر برنامه نویس توی هر جایگاه شغلی یه سری وظایف مشخص و تعریف‌شده‌ای داره که باید به شکل عمومی بهشون عمل کنه.
تحلیل نیازها و خواسته‌ها: یه برنامه نویس باید نیازهای مشتری‌ها رو به خوبی تحلیل کنه و درک کاملی از اونا داشته باشه تا بتونه نرم‌افزار یا سامانه‌های موردنظر رو به درستی طراحی و پیاده‌سازی کنه.
طراحی و برنامه‌ریزی: یه برنامه نویس باید قبل از هر کاری، یه طرح کلی از ساختار و عملکرد نرم‌افزار یا سامانه موردنظر به دست بیاره که ممکنه شامل نمودارها، الگوها و فلوچارت یا دیتابیس باشه.
کدنویسی: همه ما، برنامه‌نویس‌ها رو با اصطلاح کدنویسی می‌شناسیم و شاید مهمترین کار یه برنامه نویس به نوشتن کدهای لازم برای پیاده‌سازی نرم‌افزار یا اپلیکیشن‌های مختلف مربوط بشه. البته برنامه نویس برای این کار باید تسلط کاملی روی زبان‌های برنامه‌نویسی مثلJava ،Python ، C و غیره داشته باشه.
تست و عیب‌یابی: هر برنامه‌نویسی باید کدهای خودش رو قبل از اجرای نهایی مورد تست و بررسی کامل قرار بده و باگ‌ها و اشکالات احتمالی رو پیدا و اونا رو رفع کنه. معمولا یه برنامه نویس برای این کار از ابزارها و فریمورک‌های مخصوصی استفاده می‌کنه تا از عملکرد درست و کامل کدهای خودش مطمئن بشه.
بروزرسانی و پشتیبانی: معمولا برنامه‌نویس‌ها، مسئولیت پروژه‌های خودشون رو به عهده می‌گیرن و نرم‌افزارها و سامانه‌های مختلف رو به صورت دائم بروزرسانی و پشتیبانی می‌کنن. البته برای این کار باید نیازهای مختلف رو به شکل دائم بررسی کنن و بر اساس بازخوردها و استانداردهای لازم، تغییرات مختلف رو بر اساس متدها و روش‌های جدید اعمال کنن و در صورت نیاز به مشتری‌ها پشتیبانی فنی ارائه بدن.
همکاری و ارتباط با تیم: معمولا یه برنامه نویس توی پروژه‌های بزرگ به شکل انفرادی کار نمی‌کنه و در این موارد تیم‌های برنامه‌نویسی مسئولیت اجرای یه پروژه رو به عهده می‌گیرن. توی این تیم‌ها، همه اعضا با همدیگه همکاری می‌کنن و اطلاعات و تجربیات خودشون رو با هم به اشتراک میزارن. از طرف دیگه معمولا یه برنامه نویس باید با مشتری یا مدیر پروژه ارتباط داشته باشه و مقدار پیشرفت پروژه و جزئیات لازم رو بهشون ارائه بده.
مهارت و دانش موردنیاز برای شغل برنامه نویسی
شغل برنامه نویسی به مهارت‌های مختلفی نیاز داره چون این کار یه فعالیت چندجانبه محسوب میشه و مهارت‌ها و دانش‌هایی مثل حل مسئله، توسعه نرم‌افزار، تست و ارزیابی، کار با پایگاه داده، مفاهیم شبکه و امنیت و غیره به شکل مستقیم روی کیفیت کار و نتیجه نهایی تاثیر میزارن. یه برنامه نویس باید این مهارت رو داشته باشه که قدم به قدم با تکنولوژی روز حرکت کنه و نیازهای مختلف رو به بهترین شکل و با استفاده از روش‌های خلاقانه برطرف کنه. از طرف دیگه برای موفقیت توی شغل برنامه نویسی لازمه که یه برنامه نویس، عاشق رویاروی با مشکلات و یادگیری مفاهیم جدید باشه و مهارت‌های فردی مهمی مثل تفکر منطقی، خلاقیت و همکاری با دیگران رو یاد بگیره و اونا رو تقویت کنه.
10 مهارت لازم برای موفقیت در شغل برنامه نویسی
زبان‌های برنامه‌نویسی: آشنایی و تسلط به زبان‌های برنامه‌نویسی مختلف مثل Java،Python ،C++ ، JavaScript و زبان‌های جدید به عنوان الفبای شغل برنامه نویسی محسوب میشه و بلد بودن هر کدوم از این برنامه‌ها می‌تونه کلاس و کیفیت کار یه برنامه نویس رو تا چند پله بالاتر ببره. البته باید یادمون باشه که هر زبان برنامه نویسی برای استفاده توی حوزه‌های خاصی مثل توسعه وب، اپلیکیشن موبایل یا هوش مصنوعی کاربرد داره.
ساختار داده‌ها و الگوریتم‌ها: آشنایی با ساختار داده‌ها و الگوریتم‌ها یکی از موارد خیلی مهم برای بهینه‌سازی کدها و حل مسائل پیچیده به حساب میاد. به همین خاطر یه برنامه نویس حرفه‌ای باید با ساختارهایی مثل آرایه‌ها، لیست‌ها، نمودارهای درختی، قوانین ریاضی و الگوریتم‌های مختلف جستجو، مرتب‌سازی و گراف‌ها آشنا باشه.
پایگاه داده: شناخت و تسلط روی انواع پایگاه‌های داده مانندMySQL ،MongoDB ، PostgreSQL و غیره از جمله موارد حیاتی برای ذخیره‌سازی و دریافت اطلاعات در وبسایت‌ها، برنامه‌ها و کدنویسی‌های پیچیده محسوب میشه.
توسعه وب: افرادی که توی بخش توسعه وب فعالیت دارن، باید با زبان‌هایی مثل HTML ،CSS و JavaScript و فریمورک‌هایی مثلReact ، Angular یا Vue.js آشنایی داشته باشن.
تست و رفع عیب: یه برنامه نویس باید بتونه کدهای مختلف رو آنالیز و تست کنه و اشکالات اونا رو تشخیص بده که این کار به دقت، دانش و تسلط خیلی زیادی نیاز داره.
مهارت تفکر و حل مسئله: یه برنام نویس موفق، توانایی بالایی توی تحلیل و حل مسائل مختلف داره که این پروسه در حالت کلی شامل تجزیه و تحلیل مسئله، طراحی الگوریتم و انتخاب راه‌حل مناسب میشه.
تیم‌وورک و کار گروهی: ممکنه یه پروژه به مجموعه‌ای از مهارت‌های برنامه‌نویسی نیاز داشته باشه که توی این موارد باید چندتا برنامه‌نویس به شکل هماهنگ با همدیگه کار کنن تا به نتیجه مطلوب برسن که این نتیجه بدون داشتن روحیه کار تیمی امکان‌پذیر نیست.
مفاهیم امنیتی: از اونجایی‌که فعالیت برنامه‌نویس‌ها توی فضای مجازی انجام میشه، همیشه امکان سوءاستفاده و کلاهبرداری وجود داره که این موضوع برای یه محیط بانکی یا اطلاعاتی خیلی مهمه. به همین خاطر داشتن درک درست از مفاهیم امنیتی و پیاده‌سازی اونا اهمیت زیادی توی شغل برنامه نویسی داره که شامل شاخه‌های مختلفی مثل کدگذاری و کدگشایی، حفاظت از حریم خصوصی و امنیت شبکه میشه.
مفاهیم پایه شبکه: شناخت مفاهیم شبکه و ارتباطات شبکه یکی از ضرورت‌های رشته برنامه نویسی به حساب میاد و شامل آشنایی با پروتکل‌های شبکه،TCP/IP ، HTTP و غیره میشه.
مهارت‌های ارتباطی: یه برنامه‌نویس باید توانایی خوبی توی برقراری ارتباط و تعامل با دیگران داشته باشه و این ارتباط و تعامل ممکنه به صورت نوشتن مستندات فنی، توضیح کدها و ارائه گزارش کتبی یا شفاهی باشه.
همه این موارد جزو نیازهای اصلی رشته برنامه نویسی محسوب میشن اما همونطور که قبلا هم گفته شد، یه برنامه نویس موفق باید کنجکاو باشه و برای یادگیری روش‌ها و تکنیک‌های جدید وقت بزاره و همیشه به فکر ارتقا و بالا بردن سطح مهارت‌های عمومی و دانش تخصصی خودش باشه.
دانش و رشته تحصیلی موردنیاز برای برنامه نویسی
اول از همه باید بدونین که ما توی سیستم آموزشی کشور خودمون، رشته‌ای به نام رشته برنامه نویسی نداریم و برنامه نویسی بخش کوچیکی از رشته نرم افزار و مهندسی کامپیوتر محسوب میشه. بنابراین برای اینکه به یه برنامه نویس حرفه‌ای تبدیل بشین، لازم نیست که حتما تحصیلات دانشگاهی داشته باشین اما به هر حال افرادی که از طریق تحصیلات آکادمیک به این شاخه و شغل رو میارن نسبت به بقیه افراد موفق‌تر هستن.
اگه تمایل دارین که تحصیلات مدرسه یا دانشگاه خودتون رو توی رشته کامپیوتر و برنامه نویسی دنبال کنین می‌تونین از طریق مدارس هنرستان یا کار و دانش وارد این حوزه بشین یا از طریق رشته ریاضی-فیزیک و شرکت توی کنکور سراسری وارد رشته نرم افزار یا مهندسی کامپیوتر بشین و تا مقطع دکترا توی این رشته ادامه تحصیل بدین. البته امکان ادامه تحصیل به صورت شرط معدل هم برای رشته کامپیوتر وجود داره. به هر حال برنامه نویسی توی ایران بیشتر از اینکه یه رشته تحصیلی محسوب بشه، یه حرفه و شغل به حساب میاد و تقریبا میشه گفت که فعالیت توی این زمینه به توانایی و علاقه خودتون و شرکت توی دوره‌ها و کلاس‌های خارج از محیط دانشگاه بستگی داره. برای قبول شدن توی یه دانشگاه دولتی از طریق کنکور سراسری رشته ریاضی باید رتبه کشوری شما کمتر از 3000 باشه و این نشون میده که تقاضا و محبوبیت برای رشته‌های کامپیوتر چقدر بالاست.
نتایج تست استعدادیابی برنامه نویسان
آزمون دیسک: معمولا الگوهای CS و SD و SCD گزینه‌های مناسبی برای ورود به رشته و شغل برنامه نویسی هستن. الگوی CS دقت خیلی بالایی داره و قبل از انجام هر کاری همه جوانب رو در نظر می‌گیره تا احتمال خطا رو به حداقل برسونه و به یه نتیجه عالی و کامل دست پیدا کنه. از طرف دیگه الگوهای SD و SCD با داشتن رگه‌هایی از بعد رفتاری D به دنبال پیدا کردن راه‌حل‌های بهتر و تجربه حالت‌های مختلف میرن و به دلیل داشتن قدرت حل مسئله می‌تونن توی این رشته موفق باشن.
آزمون کلیفتون: با اینکه نتیجه آزمون کلیفتون برای همه برنامه نوس‌ها یکسان نیست اما معمولا توی گزارش آزمون این افراد، استعدادهایی مثل دست یابنده، تحلیلگر، توسعه دهنده، منضبط، متمرکز، ایده پرداز، یادگیرنده، ارزیاب و بازسازی کننده به چشم می‌خورن.
آزمون هوش‌های چندگانه گاردنر: معمولا سطح هوش ریاضی-منطقی (برای پیدا کردن روابط و نوشتن فرمول‌ها)، هوش تصویری-فضایی (تصویرسازی نتایج) و هوش بین فردی (برای پیدا کردن نیازها و خواسته‌های دیگران) برای یه برنامه نویس در سطح بالاتری از هوش‌های دیگه قرار داره.
فرصت های شغلی و بازار کار شغل برنامه نویس
با توجه به رشد سریع صنعت فناوری اطلاعات و تکنولوژی‌های مرتبط با برنامه نویسی، فرصت‌های شغلی خیلی زیادی توی این حوزه وجود داره. البته باید دقت داشته باشیم که بازار کار برنامه نویسی خیلی پویاست و رقابت شدیدی توی این بخش وجود داره. بنابراین برای موفقیت توی این شاخه باید تحصیلات و مهارت‌های فنی و دانش و تجربه عملی لازم رو داشته باشیم تا بتونیم وارد یه شغل مناسب بشیم و درآمد خوبی به دست بیاریم. البته یکی از مزیت‌های شغل برنامه نویسی اینه که میشه به شکل آنلاین توی این حوزه فعالیت کرد؛ به همین دلیل خیلی از افراد داخل کشور به شکل فری لنسر برای شرکت‌های خارجی کار می‌کنن و درآمد خودشون رو به شکل ارز دیجیتال می‌گیرن که به پول ایران مقدار قابل توجهی میشه.
از مهمترین فرصت‌های شغلی موجود توی رشته برنامه نویسی میشه به موارد زیر اشاره کرد:
توسعه دهنده نرم افزار: توسعه و پیاده‌سازی نرم‌افزارهای مختلف مثل برنامه‌های کاربردی، وبسایت‌ها، اپلیکیشن‌های موبایل و غیره.
برنامه نویس وب: طراحی و توسعه وبسایت‌ها و برنامه‌های مرتبط با وب مثل فروشگاه آنلاین، سیستم مدیریت محتوا و غیره.
برنامه نویس موبایل: توسعه اپلیکیشن‌های موبایل برای سیستم عامل‌های مختلف مثل iOS و Android.
برنامه نویس داده: تجزیه و تحلیل داده‌ها و توسعه سیستم‌های مدیریت داده.
برنامه نویس بازی: طراحی و توسعه بازی‌های کامپیوتری و موبایل.
برنامه نویس امنیت: امنیت سایبری و توسعه سیستم‌های امنیتی.
برنامه نویس هوش مصنوعی: توسعه الگوریتم‌ها و سیستم‌های هوش مصنوعی.
برنامه نویس رباتیک: توسعه ربات‌ها و سیستم‌های رباتیک.
تحلیلگر داده: تجزیه و تحلیل داده‌ها و استخراج اطلاعات.
مهندس نرم افزار: توسعه و طراحی نرم‌افزارهای مرتبط با صنایع و سازمان‌ها.
علاوه بر موارد بالا، توی بازار کار برنامه نویسی، فرصت‌های شغلی خیلی خوبی مثل اینترنت اشیا (IoT)، واقعیت مجازی (VR/AR)، بلاکچین و هوش مصنوعی هم وجود داره و داشتن تخصصی کافی می‌تونه درآمدهای فوق‌العاده‌ای رو برای افراد به ارمغان بیاره.
درآمد و حقوق رشته برنامه نویسی توی ایران
به طور کلی درآمد و حقوق یه برنامه نویس اصلا ثابت نیست و به تخصص، سابقه کار و نوع فعالیت آزاد یا شرکتی اونا بستگی داره. مثلا حقوق یک برنامه نویس جاوا با 5 سال سابقه کار حدود سه برابر پایه حقوق وزارت کار میشه. اما ممکنه یه برنامه نویس با تخصص‌هایی مثل اپلیکیشن، وب یا بازی درآمد بیشتری داشته باشه. حتی یه برنامه نویس آزاد با انجام پروژه‌های مختلف می‌تونه این رقم رو تا 10 برابر هم افزایش بده. به هر حال با توسعه فناوری و گسترش فروشگاه‌های اینترنتی و تمایل مردم به استفاده بیشتر از محتوا و تجهیزات دیجیتالی، بازار شغل برنامه نویسی در حال داغ شدنه و طبیعتا هرکسی که توانایی‌ها و مهارت‌های بیشتری داشته باشه، می‌تونه توی این شغل موفق‌تر باشه و درآمد بیشتری به دست بیاره.
بازار کار و آینده شغلی برنامه نویسی توی دنیا
بازار کار برنامه نویسی توی ایران و کل جهان، توی مسیر رشد و پیشرفت قرار داره و میشه امیدوار بود که این شغل تا سال‌ها دچار اشباع نمیشه. از طرف دیگه با ظهور تکنولوژی‌هایی مثل هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، تحلیل داده، کلان‌داده‌ها و بلاکچین، بسترهای شغلی متنوعی توی این حوزه ایجاد شده و برنامه نویس‌های حرفه‌ای به راحتی می‌تونن توی این زمینه‌ها پیشرفت کنن. با گسترش هوش مصنوعی و صنعت رباتیک، قطعا تحولات مختلفی توی صنایع خودروسازی، پزشکی، حمل و نقل و ارتباطات به وجود میاد و همین موضوع نیاز به شغل برنامه نویسی رو به شدت افزایش میده. البته باز هم تاکید می‌کنیم که همه این موارد به مهارت و تخصص افراد مربوط میشه و بروز بودن و یادگیری تکنیک‌ها و زبان‌های برنامه نویسی جدید می‌تونه راه رو برای موفقیت توی این شغل هموار کنه.
