معرفی شغل آشپزی
شغل آشپزی یکی از شغل‌های محبوب و پرطرفدار توی صنعت مواد غذایی محسوب میشه و در واقع نتیجه نهایی تولید انواع مواد غذایی با وجود یه آشپز ماهر و توانمند به یه غذای لذیذ و خوب تبدیل میشه. شغل آشپزی تلفیقی از هنر، خلاقیت، مهارت و دانش به حساب میاد و یه آشپز ماهر باید با موارد مختلفی مثل طعم‌سازی غذاها، سازگاری مواد غذایی، انواع ذائقه‌ها، روش‌های تزئین و موارد خیلی زیادی آشنا باشه تا بتونه توی این شغل موفق بشه و جایگاه شغلی خوبی توی رستوران‌های بزرگ، هتل‌ها و سازمان‌ها به دست بیاره. اگه از نظر اقتصادی بخوایم به این شغل نگاه کنیم متوجه میشیم که هر شغلی که با بحث خوراکی و تغذیه ارتباط داشته باشه، می‌تونه درآمدزایی خوبی به وجود بیاره. البته باید به این نکته توجه دقت کنیم که رقابت شدیدی توی حوزه تهیه و توزیع غذا وجود داره و خیلی از افراد به دنبال غذاهای سالم، باکیفیت و تا حد امکان ارزون هستن و اینجاست که هنر یه آشپز ماهر می‌تونه تفاوت‌های خاصی رو رقم بزنه و یه مطبخ ساده رو به پرفروش‌ترین مرکز توزیع غذای منطقه یا شهر تبدیل کنه و شهرت و آوازه خوبی رو برای مجموعه به ارمغان بیاره. اما وارد شدن توی شغل آشپزی اصلا راحت نیست و حتی افرادی که عاشق این کار هستن هم باید دوره‌ها و آموزش‌های خیلی زیادی رو پشت سر بزارن تا بتونن به یه آشپز ماهر تبدیل بشن. البته باز هم باید توجه داشته باشیم که بحث تجربه، توی شغل آشپزی حرف اول رو میزنه و همه ما می‌دونیم که مامانای خونه با اینکه توی هیچ دوره یا کلاسی شرکت نکردن اما استاد پختن غذاهای خوشمزه مثل قرمه‌سبزی هستن چون با تکرار و تمرین، تونستن با چم و خم کار آشنا بشن و فوت‌های کوزه‌گری این کار رو یاد بگیرن.
وظایف آشپز
با اینکه وظایف و مسئولیت‌های یه آشپز تا حد زیادی به محیط کار و حوزه کاری اون آشپز مثل فست‌فود، تالار، رستوران یا شرکت بستگی داره اما به هر حال هر آشپز توی هر جایگاه شغلی، یه سری وظایف کلی داره که توی این قسمت با چندتا از مهمترین موارد آشنا میشیم.
1- برنامه‌ریزی و تهیه منو: یه آشپز در کنار تهیه غذا باید منوها و ترکیب‌های غذایی مختلف یه رستوران یا واحد غذاخوری رو هم طراحی کنه. از طرف دیگه یه آشپز وظیفه داره که با توجه به تغییرات فصل و موجودی مواد غذایی، برنامه‌ها رو بروزرسانی کنه و از همه مهم‌تر موجودی انبار مواد غذایی رو بدونه و لیست نیازها و کمبودهای خودش رو به واحد تامین و خرید اعلام کنه.
2- آماده‌سازی و پخت غذا: آماده‌سازی مواد غذایی و پخت غذا به عنوان مهمترین وظیفه یه آشپز محسوب میشه. معمولا توی این مرحله یه تیم آشپزی وارد عمل میشه و بعد از شستشو و آماده‌سازی اولیه مواد، زیر نظر یه آشپز اقدام به پخت غذاهای مختلف می‌کنن. اما به هر حال مسئولیت پخت مناسب، طعم غذا و نتیجه خروجی بر عهده سرآشپزه و همه مشکلات و کمبودهای آشپزی، متوجه این شخص میشه.
3- کنترل مواد غذایی: یکی دیگه از وظایف مهم یه آشپز اینه که باید مواد غذایی رو از نظر تازگی، استانداردهای بهداشتی و تاریخ انقضا بررسی کنه و نکات حرفه‌ای و دستورالعملهای بهداشتی رو در نظر بگیره.
4- کار تیمی و هماهنگی: هیچ آشپزی به تنهایی نمی‌تونه توی یه مجموعه بزرگ کار کنه؛ بنابراین یه آشپز باید بتونه تیم خودش رو به خوبی رهبری کنه و با ایجاد هماهنگی‌های لازم، کارها رو به شکل منظم پیش ببره.
5- مدیریت زمان: دیر و زود شدن یا سرد بودن غذا توی کار یه آشپز حرفه‌ای معنی نداره و همه انتظار دارن که غذای خودشون رو با حداکثر کیفیت و به موقع دریافت کنن که این موضوع بدون وقت‌شناسی تیم آشپزی و علی‌الخصوص سرآشپز، امکان‌پذیر نمیشه.
6- سرو غذا و تزیین: ارائه دستورالعملهای طراحی، سرو غذا و تزیین بشقاب و سینی‌ها هم به وسیله یه آشپز ماهر انجام میشه. یه آشپز به اعضای تیمش یاد میده که هر غذا رو چطور و با چه موادی سرو کنن و با چه تزیینات و مخلفاتی در اختیار مشتری قرار بدن.
7- بهداشت و مراقبت از تجهیزات آشپزخانه: با اینکه یه آشپز به شکل مستقیم مسئول شستشو، نگهداری و استفاده از ظروف و لوازم آشپزی نیست اما از اونجایی‌که این شخص مسئولیت همه کارهای آشپزخونه رو به عهده داره، باید همیشه وضعیت سلامت، بهداشت و تمیزی کلیه بخش‌ها و لوازم آشپزخونه رو چک کنه و نکات و موارد لازم رو در اختیار اعضای تیمش قرار بده.
8- حفظ بهداشت شخصی: رعایت بهداشت یکی از مهمترین چیزهایی که یه آشپز ماهر باید همیشه بهش توجه داشته باشه و رعایت بهداشت شخصی از اصول اولیه و اساسی برای شغل آشپزی محسوب میشه. مثلا شستن دست‌ها و استفاده از ماسک، کلاه و دستکش مخصوص از جمله موارد مهمیه که همیشه باید توی محیط آشپزخونه و محیط پخت غذا رعایت بشه.
مزایای شغل آشپزی
اگه بخوایم خیلی خودمونی در مورد شغل آشپزی صحبت کنیم، می‌تونیم بگیم که این شغل یه نوع تفریح هیجان‌انگیز محسوب میشه. وقتی شما مواد مختلف رو با خلاقیت و دانش خودتون ترکیب می‌کنین و یه غذای جدید و با طعم خاص به وجود میارین و از همه مهم‌تر، رضایت مشتری رو به دست میارین، علاوه بر کسب درآمد یه احساس خاصی از موفقیت رو تجربه می‌کنین که این احساس، شما رو به سمت پیشرفت و خلاقیت بیشتر هدایت می‌کنه. در کنار موارد بالا، شغل آشپزی به شما کمک می‌کنه تا دیده بشین، خودتون رو به همه معرفی کنین، خلاقیت‌های خودتون رو گسترش بدین، با چالش‌های جدید آشنا بشین، از دانسته‌های خودتون توی زندگی شخصی استفاده کنین، با مردم تعامل داشته باشین و از ارتباط با آدمای مختلف لذت ببرین و حتی به کشورهای مختلف سفر کنین و تبدیل به یه آشپز معروف بشین.
معایب شغل آشپزی
توی قسمت قبلی در مورد مزایای و خوبی‌های شغل آشپزی صحیت کردیم ولی این شغل، مثل هر شغل دیگه‌ای یه سری معایب و نکات منفی داره و همه چیز توی این شغل، گل و بلبل نیست. مثلا ساعت کاری این شغل معمولا خیلی طولانیه و تقریبا این شغل شب و روز نداره، در ضمن فشار کاری این شغل توی محیطهای بزرگ و حساس مثل رستوران‌ها، هتل‌ها و سازمان‌ها خیلی زیاده و یه آشپز باید شیش‌دونگ حواسش جمع باشه. در ضمن توی این کار خطرات زیادی مثل بریدگی و سوختگی وجود داره و معمولا آشپزها با فعالیت‌های فیزیکی و لوازم نسبتا سنگینی سر و کار دارن که باعث خستگی اونا میشه. و نکته آخر اینکه رقابت شدیدی توی این شغل وجود داره و یه آشپز باید همیشه خودشون رو جزو بهترین‌ها قرار بده تا بتونه جایگاه شغلی خوبی داشته باشه.
مهارت و دانش موردنیاز برای شغل آشپزی
شغل آشپزی از اون دسته شغل‌هاییه که هیچ حدی برای کسب دانش و مهارت نداره و شما به هر سطحی هم که برسین، باز هم جایی برای رشد کردن و یاد گرفتن چیزهای جدید وجود داره. نکته بعدی در مورد شغل آشپزی اینه که برای فعالیت توی این شغل، شما باید به یه مقدار حداقلی از توانایی و مهارت رسیده باشین تا بتونین به عنوان یه آشپز فعالیت کنین؛ پس باید بدونین که پادویی و شاگردی، یکی از بخش‌های مهم این شغله و هیچکس یهویی به یه آشپز ماهر تبدیل نشده. به هر حال برای موفقیت توی این شغل باید به دنبال یادگیری باشین و به قول معروف دل به این کار بدین و مهارت‌های مختلفی مثل سازماندهی، انجام فعالیت‌های همزمان، خلاقیت، رهبری و استقامت رو توی خودتون تقویت کنین.
10 مهارت لازم برای موفقیت توی شغل آشپزی
1- تهیه، آماده‌سازی و طبخ غذاها با سبک‌های مختلف.
2- انتخاب و استفاده از مواد غذایی باکیفیت.
3- آشنایی با کاربردها و روش استفاده از ابزار و تجهیزات آشپزی.
4- برنامه‌ریزی و مدیریت زمان در حین طبخ غذا.
5- رعایت اصول بهداشتی در زمینه آشپزی و تهیه مواد غذایی.
6- آگاهی از نحوه تاثیر طعم‌ها در هنگام ترکیب مواد و استفاده از نسبت‌های مناسب.
7- ایجاد هماهنگی و همکاری با سایر اعضای تیم آشپزی.
8- سازماندهی آشپزخانه از طریق رفع نواقص و کمبودها، خرید محصولات و مدیریت اعضا.
9- ایجاد نوآوری در ترکیب طعم‌ها و مزه غذاها.
10- انتقال دانش و مهارت آشپزی به سایر اعضای تیم.
دانش و رشته تحصیلی موردنیاز برای شغل آشپزی
با اینکه تجربه و مهارت توی شغل آشپزی حرف اول رو میزنه ولی امروزه شغل آشپزی به یه مهارت آکادمیک تبدیل شده و خیلی از جاها برای جذب یه آشپز خوب، به دنبال آشپزهای باتجربه و البته باسواد هستن. خوشبختانه راه‌های زیادی برای یادگیری تئوری اصول آشپزی وجود داره. شاخه کار و دانش از جمله راه‌های ورود به این شغل دوست‌داشتنی محسوب میشه و دانشگاه‌های علمی-کاربردی هم، رشته آشپزی رو تا مقطع کارشناسی به افراد آموزش میدن. رشته مدیریت هتلداری هم تا حدودی به رشته آشپزی ارتباط پیدا می‌کنه و حتی شاخه‌های تحصیلی مختلف هم می‌تونن تحصیلات آکادمیک شغل آشپزی رو توی رشته مدیریت هتلداری آموزش ببینن. علوم غذایی و تغذیه هم از شاخه‌های تحصیلی مرتبط با رشته آشپزی هستن که امکان ادامه تحصیل تا مقطع دکترا هم برای این رشته‌ها وجود داره. اما یکی از بهترین روش‌های کسب آموزش‌های آکادمیک برای شغل آشپزی، شرکت توی دوره‌های آموزشی سازمان فنی-حرفه‌ایه که راه رو برای همه افراد باز گذاشته تا بتونن یه مدرک معتبر در سطح بین‌المللی داشته باشن و بنا به تمایل خودشون وارد شغل آشپزی بشن.
نتایج تست افرادی که معمولا آشپز هستن
آزمون رفتارشناسی دیسک برای شغل آشپزی: معمولا برای یه آشپز خوب، ابعاد رفتاری I و D امتیازهای بالاتری نسبت به ابعاد C و S دارن. بالا بودن بعد رفتاری I باعث میشه که یه آشپز همیشه به دنبال انجام کارهای جدید و ارائه ایده‌های خلاقانه باشه و بتونه با دیگران به خوبی ارتباط برقرار کنه. بالا بودن سطح D هم باعث افزایش روحیه رهبری و ایجاد جسارت برای اجرای ایده‌های جدید میشه؛ دقیقا همون چیزی که می‌تونه باعث موفقیت و خاص بودن یه آشپز بشه.
تست استعدادیابی کلیفتون برای شغل آشپزی: وجود استعدادهایی مثل دست‌یابنده، فرمانده، رقابت‌جو، توسعه‌دهنده، ایده‌پرداز، گردآورنده، یادگیرنده، مسئولیت‌پذیر، خودباور و جذاب می‌تونه نشونه‌هایی خوبی برای ورود به شغل اشپزی باشه. البته این استعدادها فقط یه سرنخ محسوب میشن و برای وارد به شغل آشپزی، بهتره که از یه مشاور کمک بگیرین یا توی فرآیند استعدادیابی شغلی شرکت کنین.
تست هوش های چندگانه گاردنر برای شغل آشپزی: داشتن نمره بالا توی هوش‌های بدنی-جنبشی (برای کار با لوازم و انجام فعالیت‌های آشپزی)، هوش بین فردی (برای تعامل با دیگران و ایجاد گروه‌های کاری) و هوش طبیعت‌گرا (برای درک مزه‌ها و کار با مواد غذایی) برای ورود به شغل آشپزی لازمه. البته داشتن کمی هوش ریاضی-منطقی و هوش تصویری-فضایی برای اندازه‌گیری تناسب‌ها و تصویرسازی طرحها و تزئینات روی غذاها هم می‌تونه به موفقیت یه آشپز کمک کنه.
فرصت های شغلی و بازار کار شغل آشپزی
شغل آشپزی یکی از محبوب‌ترین شغل‌های دنیاست و فرصت‌های شغلی زیادی توی این حوزه وجود داره. یعنی اگه توی شغل آشپزی از دانش و مهارت کافی برخوردار باشین، میشه گفت که هیچوقت بیکار نمی‌مونین چون دامنه فعالیت‌های این شغل خیلی زیاده و معمولا آشپزهای ماهر رو روی هوا می‌برن. از مهمترین حوزه‌های کاری یه آشپز میشه به کار توی رستوران‌ها، هتل‌ها، سازمان‌ها، قنادی‌ها، مطبخ، کترینگ و شرکت‌های تولید مواد غذایی اشاره کرد. البته یه اشپز می‌تونه رستوران یا مطبخ شخصی خودش رو داشته باشه یا یه فست‌فود کوچیک و حرفه‌ای برای خودش راه‌اندازی کنه. از طرف دیگه یه آشپز می‌تونه وارد زمینه آموزش بشه و با برگزاری کلاس، نوشتن کتاب یا فعالیت توی شبکه‌های اجتماعی به درآمدهای بالایی برسه. در ضمن با توسعه موارد جدیدی مثل صنعت گردشگری، بحث آشپزی سالم و طراحی لوازم و تجهیزات آشپزی، فرصت‌های زیادی توی شغل آشپزی ایجاد شده که یه آشپز با کمی تلاش و پیگیری می‌تونه خودش رو توی شغل‌های جدید و ناشناخته‌ی این حوزه بالا بکشه و به شدت پیشرفت کنه.
درآمد و حقوق رشته آشپزی در ایران
به طور کلی درآمد یه آشپز به شرایط مختلفی بستگی داره و سابقه کار، تجربه، مدرک تحصیلی، محل کار و حتی موقعیت جغرافیایی هم می‌تونه روی درآمد یه آشپز تاثیر بزاره. اما معمولا آشپزی که توی کار خودش مهارت داشته باشه، به راحتی می‌تونه تا 2 برابر پایه حقوق وزارت کار درآمد به دست میاره و اگه بتونه کسب و کار شخصی خودش رو راه‌اندازی کنه و اونو گسترش بده، این عدد تا 4 یا 5 برابر هم افزایش پیدا می‌کنه. البته آشپزهای شخصی و خاصی هم وجود دارن که با هدایت و مدیریت یه تیم حرفه‌ای به درآمدهایی می‌رسن که حتی شاید توی تصور خیلی از آدما هم نباشه. اما همیشه یه نکته فرعی این وسط وجود داره که بیشترین سود فروش مواد غذایی به جیب کارفرما و صاحب کسب و کارها میره و معمولا آشپزها به نسبت زحمتی که می‌کشن، حقوق کمی دریافت می‌کنن.
بازار کار و آینده شغلی آشپزی در دنیا
تغذیه، نیاز اساسی و مشترک همه آدمهاست و بازار کار آشپزی هیچوقت اشباع یا تعطیل نمیشه و با توجه به روند رو به رشد افزایش جمعیت و زندگی کارمندی و کامپیوتری، نیاز به استفاده از غذاهای آماده و صنعتی روز به روز بیشتر میشه و این موضوع، فرصت‌های شغلی متنوعی رو در اختیار آشپزها قرار میده تا با درک نیاز مشتری و یادگیری نیازهای روز بتونن جایگاه‌های شغلی خوبی رو به دست بیارن. البته وضعیت صنعت آشپزی توی همه کشورها یکسان نیست و همه ما می‌دونیم که بعضی از کشورها مثل ایتالیا، چین، فرانسه و البته ایران، غذاهای مخصوصی دارن که خیلی از آدمای دنیا دوست دارن برای یکبار هم که شده طعم خاص این غذاها رو تجربه کنن. به همین علت توسعه صنعت گردشگری می‌تونه زمینه خوبی رو برای رشد و پیشرفت رشته و شغل آشپزی به وجود بیاره و این دو صنعت می‌تونن به شکل مکمل، همدیگه رو پوشش بدن. بخش آموزش طبخ غذا، طراحی و تولید لوازم آشپزی، تولید محتوای دیجیتالی و بلاگری غذا هم از جمله زمینه‌های جدید و هیجان‌انگیز این شغل محسوب میشن که امکان درآمدزایی خوبی رو در اختیار آشپزها قرار میدن.
برای مشاوره و منتورینگ به سایت سیناتلنت مراجعه کنید.
