مهارت یادگیری چیست و چه تاثیری در مسیر شغلی دارد؟

دانش نیروی محرکه اصلی جامعه مدرن، منبع قدرت و مزیت‌های رقابتی در کار و زندگی است. با این حال، سیستم آموزشی سنتی با مدارس و دانشگاه‌هایش نمی‌تواند نیازهای رو به رشد دانش و مهارت‌های فردی را برآورده کند. حتی بهترین دانشگاه‌های جهان نیز نمی‌توانند دانشی را که برای یک عمر کافی است به دانشجویان خود بدهند. زمانی که یک فرد به مدرسه و دانشگاه می‌رود و سپس از این دانش برای تمام زندگی خود استفاده می‌کند به تدریج در حال منسوخ شدن است. در این زمان است که استعدادیابی دانش آموزان وارد میدان می‌شود.جهان هرگز با این سرعت بالا توسعه نیافته است. این امر به ویژه در مورد علم، فناوری و پزشکی صادق است. اگر می‌خواهید در قرن بیست و یکم موفق باشید باید در طول زندگی خود مهارت های یادگیری را توسعه دهید. وقتی به واژه «یادگیری» اشاره می‌کنیم به معنای عمل به دست آوردن و حفظ دانش از طریق مطالعه، تجربه یا آموزش است. مهارت‌های یادگیری را می‌توان به تفکر انتقادی، خلاقیت، ارتباط و همکاری تقسیم کرد. هر یک از این مهارت‌ها با هم در هم می‌آمیزند تا فرد چیزی را یاد بگیرد.

اهمیت مهارت های یادگیری در زندگی و کار

مهارت های یادگیری یکی از الزامات اساسی برای کسب موفقیت در مراحل مختلف زندگی است که تاثیر قابل توجهی در انتخاب‌ها، دستیابی به اهداف و پیشرفت شخصی افراد خواهد داشت. از طرف دیگر، مهارت های یادگیری یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار در زمینه پیشرفت و موفقیت در مسیر شغلی هستند زیرا مهارت یادگیری این امکان را به افراد می‌دهد تا قابلیت‌ها و دانش خود را به طور مداوم بروزرسانی کرده و آنها را با تغییرات و نیازهای بازار کار و جایگاه شغلی خود تطبیق دهند. از این رو برخورداری و تقویت مهارت های یادگیری به عنوان یک نیاز اساسی برای موفقیت در مسیر شغلی محسوب می‌شود و تاثیرات قابل توجهی در رشد و پیشرفت حرفه‌ای افراد دارد.

پیش نیازهای مهارت یادگیری

یک فرد برای کسب مهارت‌ها و دانش‌های جدید در طول زندگی به پیش نیازهای زیر احتیاج خواهد داشت:

• طرز فکر صحیح: مهمترین مهارت مورد نیاز برای یادگیری، طرز فکر صحیح است. اگر ایده یادگیری مداوم را برای خود نپذیرید راه دوری نخواهید رفت. نگرش صحیح، اشتیاق و تمایل به یادگیری چیزهای جدید است.
• نظم و انضباط: برای یادگیری چیزی جدید باید تلاش کنید تا روی کار خود تمرکز کنید. هر چیزی ممکن است حواستان را پرت کند کنار بگذارید. هدف نهایی حفظ انضباط فکری و سازماندهی کارهاست.
• خود انگیختگی: حتی اگر توسط دیگران تشویق شوید و آنها به شما کمک کنند، یادگیری وظیفه اصلی شماست. فقط شما می‌توانید خودتان را کنترل کنید تا مهارت‌های یادگیری پایه‌ای را توسعه دهید.
• مدیریت زمان: یادگیری خود را به تاخیر نیندازید. اگر امروز این کار را انجام ندهید، باز هم باید فردا آن را انجام دهید. بهتر است همه چیز را برنامه ریزی شده و به موقع انجام دهید.

انواع سبک‌های یادگیری

بر اساس نظریه‌های یادگیری، هر فرد ممکن است داده‌های ورودی و اطلاعات موردنیاز خود را از روش‌های مختلفی کسب کند و میزان توانایی افراد در هریک از این روش‌ها با یکدیگر متفاوت است. از مهمترین سبک‌های یادگیری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

سبک یادگیری بصری: یادگیری به وسیله تهیه نقشه‌ها و نمودارها، تماشای ویدئوها و تصاویر.

سبک یادگیری شنیداری: یادگیری به وسیله گوش دادن به سخنرانی‌ها و کنفرانس‌ها، استفاده از فایل‌های صوتی، توجه به صداها و تلفظ درست کلمات.

سبک یادگیری حرکتی: یادگیری به وسیله انجام تمرینات عملی و ورزشی، اجرای آزمایش، استفاده از مدل‌ها و نمونه‌های فیزیکی.

سبک یادگیری خواندنی-نوشتنی: یادگیری به وسیله خواندن کتاب‌ها و مقالات و نوشتن خلاصه و یادداشت.

سبک یادگیری تجربی: یادگیری به وسیله انجام آزمایش‌ها و تجربیات عملی، استفاده از مدل‌ها و انجام پروژه.

سبک یادگیری اجتماعی: یادگیری به وسیله تعامل و همکاری با دیگران، بحث و تبادل نظر، شرکت در گروه‌های مطالعه و تحقیق.

سبک یادگیری تفکری: یادگیری به وسیله حل مسائل و مسابقات ذهنی، تحلیل و بررسی مفاهیم و ایده‌ها، استفاده از روش‌های تفکری مانند مدل‌سازی و طوفان فکری.

سبک یادگیری موسیقی: یادگیری به وسیله شنیدن و تقلید از الگوهای موسیقی، خواندن نُت‌ها و نواختن سازها، شرکت در گروه‌های موسیقی و اجرای آهنگ‌ها.

سبک یادگیری طبیعت‌گرا: یادگیری به وسیله حضور در محیطهای طبیعی، شرکت در فعالیت‌های طبیعت‌گرا مانند کمپینگ و کوهنوردی، مشاهده و بررسی حیات‌وحش و محیط زیست.

سبک یادگیری روانشناختی: یادگیری به وسیله تحلیل و تفسیر داده‌ها و اطلاعات، شرکت در کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی مرتبط با روانشناسی، مدیتیشن و تمرینات ذهنی.

سبک یادگیری انتقادی: یادگیری به وسیله ارزیابی منابع و تحلیل اطلاعات، مطالعه و مشاهده انتقادی، شرکت در گروه‌های بحث و تبادل نظر، استفاده از روش‌های تحقیق و پژوهش.

سبک یادگیری خلاق: استفاده از روش‌های خلاقانه مانند ایده‌پردازی، انجام تمرینات و شرکت در کلاس‌های خلاقیت و نوآوری، انجام فعالیت‌های خاص، استفاده از تکنیک‌های تقویت خلاقیت مانند تمرینات ترکیبی.

عوامل موثر در بهبود مهارت های یادگیری

بدون شک تقویت و بهبود مهارت های یادگیری به عوامل متعددی وابسته است و تاثیر این عوامل به شکل یک شبکه پیچیده به ایجاد نتیجه نهایی و تقویت سطح یادگیری افراد منتهی می‌شود که از مهمترین آنها می‌توان به شرایط محیطی، استفاده از تکنولوژی و منابع آموزشی آنلاین، تمرین و تکرار، استفاده از تکنیک‌های یادگیری موثر، انجام تمرینات تعاملی، مدیریت و تخصیص هدفمند زمان، استفاده از منابع و دوره‌های آموزشی متنوع، سطح انگیزه و علاقه فرد برای یادگیری مهارت‌های مختلف اشاره کرد.

مهارت های یادگیری، اکتسابی یا ذاتی؟

مهارت یادگیری ممکن است به دو صورت ذاتی و اکتسابی در افراد مختلف وجود داشته باشند. یعنی ممکن است یک فرد به شکل ذاتی در برخی از مهارت های یادگیری دارای زمینه‌های درونی باشد که از طریق عوامل ژنتیک و فرازمینه‌ای به وجود آمده‌اند که از جمله آنها می‌توان به توانایی‌های شناختی و فکری، حل مسئله، تجزیه و تحلیل و تفکر انتقادی اشاره کرد که در برخی از افراد به شکل قوی دیده می‌شوند.

اما باید توجه داشت که مهارت های یادگیری در حالت کلی دارای ماهیت اکتسابی هستند و هر فرد در طول زمان و با تلاش و تمرین مستمر می‌تواند آنها را بهبود ببخشد. به عنوان مثال دستیابی و گسترش توانایی‌هایی مانند تمرکز، حفظ و بازخوانی اطلاعات، سازماندهی و برنامه‌ریزی، تفکر انتقادی و حل مسئله و مدیریت زمان از طریق آموزش و تمرین امکانپذیر است. این بدان معناست که هر فرد با تمرین و تلاش می‌تواند مهارت‌های یادگیری خود را تقویت کرده و به عملکرد بهتری در فرآیند یادگیری دست پیدا کند. نکته جالب اینکه حتی افراد مستعد در زمینه‌های مختلف نیز برای استفاده صحیح و افزایش کارآیی مهارت‌های خود نیازمند آموزش، تمرین و پیگیری هستند.

نقش استعدادها در توسعه مهارت های یادگیری

استعدادها نقش بسیار مهمی در توسعه مهارت های یادگیری انسان‌ها ایفا می‌کنند. در واقع استعدادها به عنوان توانایی‌های ذاتی و طبیعی افراد شناخته می‌شوند و به شیوه‌های مختلفی می‌توانند در مهارت های یادگیری افراد نقش داشته باشند. مثلا فردی که دارای استعداد طبیعی در یادگیری علوم ریاضی و انجام محاسبات است به راحتی می‌تواند مهارت‌های لازم در زمینه پیدا کردن راه‌حل‌های پیچیده را به دست بیاورد یا یک فرد بااستعداد در زمینه موسیقی می‌تواند نحوه نواختن آلات موسیقی یا روش شناسایی و تشخیص نُت‌های موسیقی را به سرعت یاد بگیرد. با این وجود، استعداد تنها یک عامل موثر در مهارت‌های یادگیری انسان است و عوامل دیگری مانند تمرین، محیط زندگی، پشتکار و میزان تمرکز نیز نقش مهمی در توسعه و بهبود مهارت های یادگیری دارند. به همین دلیل حتی اگر فردی در یک حوزه خاص دارای استعداد خارق‌العاده باشد اما برای توسعه و شکوفایی آن تلاش نکند، به طور قطع نمی‌تواند به حداکثر توانایی خود در آن حوزه دست پیدا کند. بنابراین می‌توان استعدادها را به عنوان یک عامل مهم در رشد و شکوفایی مهارت های یادگیری در نظر گرفت اما داشتن تمرین، تلاش و پشتکار نیز برای توسعه و بهبود آنها بسیار ضروری است.

انواع مهارت های یادگیری

به طور کلی می‌توان مهارت های یادگیری را در دسته‌های بسیار مختلف و گسترده‌ای طبقه‌بندی کرد اما از جمله مهمترین آنها می‌توان به مهارت‌های سازمانی، مهارت‌های ارتباطی، مهارت‌های همکاری، مهارت‌های تفکر انتقادی، مهارت‌های خلاقیت اشاره کرد که به شکل ویژه در محیطهای شغلی مورد استفاده قرار می‌گیرند و نقش بسیار مهمی در بهبود کارآیی و ارتقای شغلی افراد دارند.

مهارت های یادگیری سازمانی

به مجموعه‌ای از توانایی‌ها و روش‌هایی گفته می‌شود که به یادگیری موثر و کارآمد اعضای یک سازمان کمک می‌کنند و شامل زیرمجموعه‌های مهمی مانند همکاری و تعامل، اشتراک‌گذاری تجربیات و دانسته‌ها، تفکر سیستماتیک، انعطاف‌پذیری و ارزیابی و بازخورد می‌شود.

مهارت های یادگیری ارتباطی

به توانایی‌ها و راهکارهایی مربوط می‌شود که باعث بهبود ارتباطات فردی و بین‌فردی می‌شوند و به شکل ویژه به داشتن عملکرد بهتر و یادگیری سریع‌تر در محیط کار کمک می‌کنند که از جمله آنها می‌توان به گوش دادن فعال، ارتباطات غیرکلامی یا زبان بدن، صحبت کردن موثر یا ارتباطات کلامی سازنده، همسوسازی و همگامی با دیگران، تفسیر درست روابط و ارتباطات نوشتاری اشاره کرد.

مهارت های یادگیری همکاری

مجموعه‌ای از توانایی‌ها و مهارت‌ها که در بهبود همکاری و هماهنگی با دیگران به ویژه در محیط کار موثر هستند که از مهمترین آنها می‌توان به فهم درست دیگران، گفتگوی مثبت، شنوندگی فعال و درک نیازها، تعامل با گروه، مدیریت تنش و حل مسئله اشاره کرد.

مهارت های یادگیری تفکر انتقادی

این مهارت‌ها شامل توانایی‌ها و مهارت‌هایی هستند که در تحلیل منطقی و ارزیابی منصفانه اطلاعات، ایده‌ها و دیدگاه‌ها نقش دارند و در انتقال بهتر مفاهیم، تصمیم‌گیری هوشمندانه و حل بهتر مسائل به افراد کمک می‌کنند. مهارت های تفکر انتقادی شامل مهارت‌های مختلفی مانند تحلیل منطقی، ارزیابی دقیق، ارائه پرسش‌های حساب‌شده، خلاقیت، بیان منطقی دیدگاه‌‌ها و احترام به نقطه نظرات دیگران می‌شود.

مهارت های یادگیری خلاقیت

این دسته از مهارت‌ها شامل مواردی است که در ایجاد ایده‌های جدید، حل مسائل پیچیده و ارتقای قدرت نوآوری دخالت دارند. مهارت‌های مرتبط با خلاقیت در تمامی جنبه‌های زندگی، از تحصیلات و کسب‌و‌کار تا روابط اجتماعی و مسائل روزمره مورد استفاده قرار می‌گیرند و به افراد اجازه می‌دهند تا ایده‌های جدیدی را خلق کرده و مسائل مختلف را با رویکردهای متفاوت حل کنند. این دسته از مهارت‌ها شامل موارد مختلفی مانند تفکر خارج از الگو، ایجاد ارتباط میان ایده‌ها، تحریک نبوغ و خلاقیت، حل خلاقانه مسائل، شراکت در ایده‌ها و قبول تناقض‌ها می‌شود.

تاثیر مهارت‌های یادگیری در موفقیت تحصیلی

مهارت های یادگیری علاوه بر زمینه‌های شغلی در موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان نیز تاثیر بسیار زیادی دارد زیرا برخورداری از این مهارت‌ها به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا از منابع آموزشی به نحو احسن بهره ببرند، اطلاعات و مفاهیم درسی را به خوبی درک کنند و از نظر کسب نمره و نتایج تحصیلی در رتبه بالاتری نسبت به همکلاسی‌های خود قرار بگیرند. از جمله مهمترین مهارت‌های این حوزه می‌توان به مهارت تمرکز (داشتن توجه کافی برای مطالعه و انجام تکالیف)، مهارت مدیریت زمان (اختصاص زمان کافی برای مطالعه و انجام وظایف تحصیلی)، مهارت خودآموزی (استفاده مستقل از منابع آموزشی)، مهارت حل مسئله (پیدا کردن روش‌های منطقی برای حل مسائل پیچیده درسی مانند ریاضی و علوم)، مهارت تحصیل گروهی (حضور در گروه‌های درسی و استفاده از دانش و مهارت‌های دیگران) اشاره کرد.

تاثیر مهارت های یادگیری در موفقیت شغلی

مهارت های یادگیری یکی از مهمترین عوامل لازم برای بهبود عملکرد شغلی و پیشرفت حرفه‌ای افراد است. البته باید در نظر داشت که بکارگیری و تقویت مهارت‌های شخصی و فنی نیز با توجه به جایگاه شغلی افراد از اهمیت خاصی برخوردار هستند و ترکیب این مهارت‌ها در کنار یکدیگر می‌تواند باعث موفقیت کاری یا ارتقای شغلی افراد شود. از جمله مهمترین نتایج توسعه مهارت های یادگیری در زمینه پیشرفت شغلی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

افزایش سرعت یادگیری

برخورداری از مهارت های یادگیری به فرد اجازه می‌دهد تا نیازهای جدید را به سرعت درک کند و مهارت‌ها و دانش لازم را در کمترین زمان ممکن به دست بیاورد. داشتن مهارت های یادگیری این امکان را به فرد می‌دهد تا با دیگران به رقابت بپردازد و فرصت‌های شغلی جدیدی را برای خود ایجاد کند.

ارتقای شغلی

داشتن مهارت یادگیری در فضای کسب و کار و جایگاه شغلی، باعث افزایش تمایل فرد برای بهبود مهارت‌ها و ایجاد انگیزه برای قرار گرفتن در سطوح بالاتر یک سازمان می‌شود و به رشد شغلی، افزایش درآمد و پیشرفت حرفه‌ای او می‌انجامد.

همگامی با تغییرات

مشاغل مختلف همواره در حال تغییر هستند و مهارت های یادگیری به فرد این امکان را می‌دهند تا به شکل صحیح با تغییرات محیط کار و نیازهای جدید آشنا شوند، خود را برای پذیرش آنها آماده کنند و حتی از آنها برای پیشرفت و ارتقای شغلی خود بهره ببرند. همچنین برخورداری از مهارت های یادگیری باعث افزایش انعطاف‌پذیری در برابر تغییرات و چالش‌های مختلف می‌شود.

ایجاد خلاقیت و نوآوری: هر فرد با استفاده از مهارت های یادگیری می‌تواند ابزارها و تکنیک‌های لازم برای تحلیل و ارزیابی مسائل مختلف را یاد بگیرد و راهکارهای خلاقانه و نوآورانه‌ای را برای حل مسائل احتمالی و بهبود فرآیندهای موجود ارائه دهد. داشتن خلاقیت و نوآوری باعث تمایز فرد در سطح سازمان یا محیط کار می‌شود و علاوه بر منافع شخصی، بهبودهای موثری را نیز برای سازمان یا محیطهای شغلی به ارمغان می‌آورد.

نقش مشاوره در ارتقا و توسعه مهارت های یادگیری

استفاده از خدمات مشاوره حرفه‌ای یکی از بهترین روش‌های ممکن در زمینه شناخت و پروش مهارت های یادگیری ذاتی و ایجاد و توسعه مهارت های یادگیری اکتسابی است. معمولا با همسو بودن استعدادهای درونی و مهارت های یادگیری، روند توسعه و گسترش مهارت‌ها با سرعت و کیفیت بیشتری انجام می‌‎شود و افراد تمایل بیشتری برای پیگیری و بکارگیری این دسته از مهارت‌ها نشان می‌دهند. همچنین عدم نیاز همه افراد به استفاده از مهارت‌های یادگیری متنوع باعث می‌شود که این موضوع به یک بحث اختصاصی برای هر فرد تبدیل شود که در اینجا وجود یک مشاور زبده می‌تواند افراد را در انتخاب مسیر درست، یاری کند.

نحوه نشان دادن مهارت های یادگیری در رزومه و مصاحبه شغلی

بیان صادقانه مهارت های یادگیری در حین ارائه رزومه و در زمان مصاحبه‌های شغلی می‌تواند تاثیر بسزایی در جلب توجه کارفرمایان و افزایش احتمال جذب افراد در مشاغل مختلف شود. اشاره به مهارت های یادگیری، نشان‌دهنده توانایی‌های خاصی است که از آنها می‌توان در جایگاه‌های شغلی مختلف استفاده کرد. بیان صحیح و ارائه دقیق مهارت های یادگیری، تاثیر بسیار زیادی در ارائه یک رزومه تاثیرگذار و کسب نتیجه قابل قبول در مصاحبه‌های شغلی خواهد داشت و رعایت موارد زیر می‌تواند به کسب نتایج بهتر ختم شود.

ارائه موارد واقعی و ملموس مانند یادگیری سریع، تمایل به رشد فردی و توسعه سازمانی، انعطاف‌پذیری و توانایی تحلیل عمیق مسائل از جمله مواردی هستند که همیشه توجه کارفرمایان یا مصاحبه‌گران را به خود جلب می‌کنند که در صورت ارائه مصادیق واقعی مانند انجام پروژه‌ها و کسب دستاوردهای مثبت می‌تواند تاثیر مهارت های یادگیری را تا حد بسیار زیادی افزایش دهد. نشان دادن علاقه و تمایل به یادگیری موضوعات مختلف، قابلیت تطبیق و مدیریت شرایط خاص و بیان مهارت‌های فردی مانند تفکر انتقادی و رهبری نیز می‌توانند تاثیرات قابل توجهی در محتوای رزومه و نتیجه مصاحبه‌های شغلی ایجاد کنند.